هگمتانه، گروه فرهنگی: از نگاه قرآن فرزند صالح موهبتی از ناحیه خداست و همسان با آن، ابزار عاطفی و فیزیکی مورد نیاز را هم به والدین می‌بخشد. پدر و مادر باید بدانند فرصتی به کف آورده‌اند که برای محبوبشان که خداوند است، بنده‌ای عاشق و شایسته بسازند و با این دیدگاه، خانه عبادتگاهی مقدس و والدین پیامبران مهر و رحمت هستند.
در چنین خانه‌ای عطر و بوی معنویت و خدایی بودن همواره خواهد پیچید. بر همین اساس رفتار با فرزندان، آداب خاصی می‌طلبد که آشنایی با آنها گام اول در فرایند تربیت فرزندان و انجام وظیفه اصلی والدین است.
امام علی(ع) تربیت نیکو را سبب تزکیه اخلاق و تیزهوشی می‌داند که مردم به آن از زر و سیم محتاج‌ترند و یکی از بهترین چیزهای سه گانه در عالم است.(میزان الحکمه، ج1ص99)
بهتر است اگر در مواردی والدین نسبت به کار خلافی از فرزند مطمئن هستند، بدون اشاره مستقیم و استفاده از واژه آن خلاف او را متوجه کار اشتباهش کنند. گاهی سرزنش و ملامت فرزند تا جایی کشیده می‌شود که مبدل به سرکوفت و زمینه ساز عقده می‌شود.
در دستورات دینی نیز چنین سؤال پیچی‌هایی ممنوع شده است چنان که امام علی(ع) لجاجت را نتیجه این اصلاح‌گری غلط دانسته و می‌فرماید: زیاده روی در ملامت آتش لجاجت را برافروزد.(عیون الحکم و المواعظ ص22)
والدین می‌توانند بدون سؤال پیچ کردن یا بازجویی از کودک طی چند سؤال و جواب کوتاه سعی کنند واقعیت یا بخشی از آن را از زبان کودک بشنوند و موضوع را بزرگ و مهم جلوه ندهند و با قاطعیت اما واضح و شفاف درباره موضوع با کودک صحبت کنند.
کودکان از اینکه پدر و مادر از آنها سؤال و پرس وجو کنند متنفرند، به خصوص هنگامی که گمان می‌کنند والدینشان از قبل پاسخ‌ها را می‌دانند. کودکان از سؤالاتی که نقش دام دارند بیزارند. سؤالاتی که وادارشان می‌کند دروغ بگویند و یا حقیقت را بر زبان بیاورند و خجالت بکشند.
در این صورت کودک می‌آموزد پدر درک می‌کند. من می‌توانم مشکلاتم را به او بگویم. خط مشی روشن و صریح در برابر خلافکاری فرزند این است که از یک طرف ما نباید بازپرس بازی دربیاوریم و کودک را سؤال پیچ کنیم و موضوع را بزرگ جلوه دهیم، از طرف دیگر باید حتما و بدون تردید رک و پوست کنده و البته با احترام و حفظ شخصیت با کودک حرف بزنیم.
البته روشن است که اکرام و احترام فرزند در کنار محبت و ارضای احساس نیاز به عشق در وجود او کارساز خواهد بود در غیر این صورت خود همین اکرام اگر خالی از مهر مادری و به دور از گرمای محبت پدرانه باشد به دروغی نمایشی شبیه می‌شود.
به فرزندان باید محبت کرد به گونه‌ای که او گرمی لذت آن را بچشد و احساس کند وجود محبت سبب می‌شود که کودک نیازی به تظاهر و تصنع نداشته باشد و به فریب رو نیاورد.
البته لازمه این محبت آن است که در مواردی لغزش او را نادیده بگیرند و اگر خطایی مستحق تنبیه انجام داد، او را ببخشند.

* بخشی از کتاب آداب رفتار با فرزندان تالیف محمد جواد نوری و دیگران با سرپرستی علی شیرازی تهیه شده در مؤسسه فرهنگی هنری حیات طیبه صالحان