هگمتانه، گروه پزشکی و سلامت: دکتر محمد رستگار پناه، متخصص برجسته طب سنتی ایرانی، در جدیدترین اظهارات خود در برنامه «انارستان»، نظام ایمنی بدن در فصل پاییز را نیازمند رویکردی ساختارمند و مبتنی بر تغییرات فصلی دانست. این متخصص با تأکید بر اینکه غلبه خلط سودا ناشی از سردی و خشکی پاییز، اصلی‌ترین عامل کاهش توان دفاعی بدن است، مجموعه‌ای از تدابیر غذایی و سبک زندگی را تشریح کرد که هدف آن بازگرداندن اعتدال مزاجی و تقویت بنیه داخلی در برابر عوامل بیماری‌زا است
ورود به پاییز، به معنای آغاز دوره‌ای است که بر اساس اصول طب سنتی، بدن به سمت طبع سرد و خشک متمایل می‌شود. متخصصان طب ایرانی در این رابطه اظهار کرده‌اند، پاییز، فصل غلبه سودا است. اگر نتوانیم با تدابیر صحیح، گرمی و رطوبت لازم را به بدن برسانیم، این غلظت سودا عملکرد طبیعی ارگان‌ها از جمله توان دفاعی بدن را دچار اختلال می‌کند. این اختلال، خود را به شکل ضعف عمومی، احساس خستگی مزمن، و در نهایت آسیب‌پذیری در برابر عفونت‌های ویروسی و سرماخوردگی‌ها نشان می‌دهد. این رویکرد، پاسخی پیشگیرانه به نوسانات دمایی است و جایگزین درمان‌های واکنشی می‌شود. این تحلیل نشان می‌دهد که حفظ تعادل مزاجی در این فصل، یک اصل حیاتی برای حفظ سلامت بلندمدت است
اصلاح جیره غذایی؛ سنگربندی در برابر سودا
دکتر رستگار پناه در بخش مربوط به تغذیه، بر حذف و تعدیل مواد غذایی تأکید ویژه‌ای داشتند. این متخصص طب ایرانی اظهار کرد: «مصرف بی‌رویه غذاهای سودازا در ابتدای پاییز، مانند عدس، بادمجان، و غذاهای سرخ‌شده مانده، یک سم تدریجی برای سیستم ایمنی محسوب می‌شود.»
وی ادامه داد: «به جای آن، باید مصرف مواد گرم و مولد خون معتدل (دم) را افزایش دهیم. عسل طبیعی در این دوران نباید از وعده‌های صبحگاهی حذف شود. عسل نه تنها یک شیرین‌کننده است، بلکه با خاصیت ضدعفونی‌کنندگی خود، یک عامل پاک‌کننده ملایم برای دستگاه گوارش عمل می‌کند.»
در مورد روغن‌ها، توصیه کرد: روغن‌های با طبع سرد مانند روغن نباتی صنعتی باید کاملاً حذف شوند. جایگزین‌های ایده‌آل روغن کنجد و روغن بادام شیرین هستند که می‌توانند به حفظ رطوبت درونی و نرمی بافت‌ها کمک کنند.»
نقش گیاهان دارویی؛ ادویه‌ها به عنوان نیروهای دفاعی
این متخصص طب ایرانی بر نقش فعال ادویه‌جات به عنوان داروی‌های طبیعی در تقویت ایمنی تأکید کرد و گفت: ادویه‌ها نه تنها طعم‌دهنده هستند، بلکه محرک‌های قوی برای گرم کردن بدن از درون محسوب می‌شوند.
دکتر رستگار پناه در این خصوص خاطرنشان کرد: دارچین و زنجبیل باید به صورت مداوم در دمنوش‌ها یا همراه با غذاها مصرف شوند. این دو ماده به ویژه در دفع بلغم ناخواسته که در اثر رطوبت اوایل پاییز ایجاد می‌شود، نقش اساسی دارند و گردش خون را بهبود می‌بخشند.
وی همچنین به اهمیت دمنوش‌های خاص اشاره کرد و گفت: آویشن را به عنوان یک ضدعفونی‌کننده قوی دستگاه تنفس، نباید نادیده گرفت. هرگونه احساس خشکی گلو یا شروع سرفه‌های خشک، با دمنوش آویشن قابل مهار است. همچنین، برای حفظ آرامش روانی که مستقیماً بر ایمنی تأثیرگذار است، دمنوش گل محمدی بسیار توصیه می‌شود.
انتخاب هوشمندانه میوه‌ها و مصلح‌ها
در این بخش، دکتر رستگار پناه به کاربران توصیه کرد که از مصرف بی‌رویه میوه‌های با طبع سرد در فضای سرد پرهیز کنند.
این متخصص طب سنتی اظهار کرد: میوه‌هایی مانند انار و به در این فصل طلایی هستند. انار به دلیل خواص تصفیه‌کنندگی‌اش، به تنظیم عملکرد کبد کمک می‌کند و به دلیل داشتن ترکیبات قابض، از ضعف گوارش جلوگیری می‌کند. میوه به را باید پخته مصرف کرد تا طبع گرم‌تر و قابل هضم‌تری پیدا کند.
وی در مورد مصرف محصولات لبنی که سرد مزاج هستند، هشداری جدی داد: اگر مجبور به مصرف ماست یا دوغ هستید، به هیچ وجه آن را بدون مصلح مصرف نکنید. استفاده از نعناع خشک یا پونه در کنار این محصولات، تأثیر سردکنندگی و بلغم‌زایی آن‌ها را به شدت کاهش می‌دهد و این یک قاعده ثابت در طب سنتی است.
تدابیر محیطی؛ تنظیم زندگی با فصل
دکتر رستگار پناه تأکید کرد که تقویت ایمنی صرفاً مربوط به آنچه می‌خوریم نیست، بلکه نحوه زندگی ما با محیط اطراف نیز اهمیت دارد.
وی ادامه داد: پاییز فصل تعادل در فعالیت و استراحت است. فعالیت‌های ورزشی شدید باید به ساعات گرم‌تر روز موکول شود و از ورزش در هوای سرد و مرطوب صبحگاهی پرهیز شود تا انرژی بدن صرف گرم نگاه داشتن درون نشود.
دکتر رستگار پناه تأکید کردند که تقویت ایمنی صرفاً مربوط به آنچه می‌خوریم نیست، بلکه نحوه زندگی ما با محیط اطراف نیز اهمیت دارد.
وی ادامه داد: «پاییز فصل تعادل در فعالیت و استراحت است. فعالیت‌های ورزشی شدید باید به ساعات گرم‌تر روز موکول شود و از ورزش در هوای سرد و مرطوب صبحگاهی پرهیز شود تا انرژی بدن صرف گرم نگاه داشتن درون نشود.
این متخصص طب ایرانی اضافه کرد: کنترل رطوبت محیط خانه نیز حیاتی است. اگر از وسایل گرمایشی استفاده می‌کنید که هوا را خشک می‌کنند، باید با استفاده از بخور، رطوبت لازم را تأمین کنید تا مخاط بینی و حلق دچار خشکی نشده و آسیب‌پذیر نگردند.
وی همچنین بر اهمیت گرم نگه داشتن سر، شکم و پاها به عنوان نقاط حیاتی برای حفظ گرمای مرکزی بدن تأکید کرد.
دکتر رستگار پناه در پایان سخنان خود، یادآور شد که سیستم ایمنی در پاییز نیازمند رویکردی گرم‌کننده، مرطوب‌کننده و تعدیل‌کننده مزاج است.
وی خاطرنشان ساخت که رعایت این اصول، که ریشه در دانش حکما دارد، قوی‌ترین دفاع طبیعی در برابر بیماری‌های فصلی خواهد بود و بدن را برای ورود به فصل زمستان آماده می‌سازد.