هگمتانه، گروه پزشکی و سلامت: در دنیای پرهیاهوی امروز که هر روز اطلاعات ضد و نقیض درباره سلامت روان و جسم به گوش می‌رسد، بازگشت به ریشه‌ها و آموزه‌های طب ایرانی می‌تواند چراغ راهی برای کشف حقایق پنهان باشد. دکتر حسن اکبری، از متخصصان برجسته طب ایرانی، در برنامه انارستان پرده از اسرار و خواص شگفت‌انگیز تخمه‌ها برداشته است.
به گزارش هگمتانه، سلامت و تندرستی، دغدغه دیرینه بشر است و در این مسیر، همواره به دنبال کشف راهکارهایی برای زندگی بهتر و سالم‌تر بوده‌ایم. از دل تاریخ و حکمت گذشتگان، طب ایرانی به عنوان یکی از غنی‌ترین مکاتب درمانی، همواره سرشار از آموزه‌هایی بوده است که با نگاهی جامع‌نگر به جسم و روح انسان، مسیر بهبود و پیشگیری از بیماری‌ها را هموار می‌سازد. در عصری که سرعت زندگی و تغییرات پرشتاب در شیوه‌های تغذیه، چالش‌های جدیدی را پیش روی سلامت جامعه قرار داده است، بازگشت به اصول و مبانی طب ایرانی می‌تواند راهگشا باشد.
در این میان، خوراکی‌های بومی و اصیل، که قرن‌ها در سفره ایرانیان جای داشته‌اند، اغلب دارای خواص دارویی و درمانی بی‌نظیری هستند که شاید کمتر به آن‌ها توجه شده باشد. تخمه‌ها، به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ غذایی ما، تنها یک میان‌وعده ساده نیستند؛ بلکه می‌توانند گنجینه‌ای از مواد مغذی و ترکیبات درمانی باشند که با مصرف صحیح و آگاهانه، نقشی اساسی در حفظ سلامت ایفا می‌کنند.
دکتر حسن اکبری، از پزشکان دغدغه‌مند و متخصص در حوزه طب ایرانی، با بهره‌گیری از دانش عمیق و تجربه چندین ساله خود، در برنامه انارستان به تبیین ابعاد کمتر شناخته شده این دانه‌های پرخاصیت پرداخته است. سخنان وی نه‌تنها به تصحیح باورهای نادرست رایج کمک می‌کند، بلکه با رویکردی علمی-سنتی، راه را برای استفاده بهینه از خواص درمانی تخمه‌ها در پیشگیری و درمان برخی بیماری‌ها هموار می‌سازد.
هدف از این گزارش، جمع‌بندی و ارائه جامع نکات ارزشمند مطرح شده توسط دکتر اکبری است. از نقش بزاق در قوه نامیه تخمه‌ها گرفته تا تأثیر متفاوت تخمه آفتابگردان و کدو بر رطوبت بدن، و از دوز مصرفی تخمه کدو برای پروستات گرفته تا جایگاه تخمه ژاپنی و اهمیت مصلحات در طب ایرانی، همه و همه با جزئیات و تحلیل دقیق بررسی خواهند شد تا خوانندگان بتوانند با دیدی بازتر و اطلاعاتی جامع‌تر، از این خوراکی‌های مفید بهره‌مند شوند.
راز حیات در تخمه‌ها و تأثیر شگفت‌انگیز بزاق دهان
دکتر حسن اکبری، متخصص طب ایرانی، در ادامه گفت‌وگو خود در برنامه انارستان، به نکات جالبی درباره خواص تخمه‌ها از منظر طب ایرانی اشاره کرد.
وی ابتدا به موضوع قوه نامیه تخمه‌ها پرداخت و توضیح داد: اگر یک تخمه را تفت دهیم، قوه نامیه آن از بین می‌رود و دیگر رشد نمی‌کند، اما اگر تخمه هندوانه را قبل از ورود به دهان جدا کرده و بکاریم، سه روزه سبز می‌شود.
وی تأکید کرد که بزاق دهان به دلیل قوی بودن، تخم را عقیم می‌کند و اگر تخمه وارد دهان و سپس خارج شود، دیگر رشد نخواهد کرد.
تخمه آفتابگردان: جاذب رطوبت‌های اضافی بدن
دکتر اکبری سپس به سراغ تخمه آفتابگردان رفت و اظهار کرد: تخمه آفتابگردان که در انگلیسی به آن "سان‌فلاور سیب" (sunflower seed) می‌گویند، نامش در فارسی بسیار کامل‌تر و گویا‌تر است. نام آفتابگردان به این دلیل است که این گل همواره به سمت آفتاب می‌چرخد.
وی افزود: تخمه آفتابگردان رطوبت‌های اضافی بدن را جذب می‌کند. این خاصیت برای افرادی که دچار بیماری‌هایی مانند ام‌اس و لوپوس هستند یا رطوبت‌های اضافی در بدنشان دارند، بسیار مفید است.
افراط و اعتدال در مصرف تخمه‌ها؛ کلید سلامتی
در پاسخ به این نگرانی که مصرف زیاد تخمه آفتابگردان ممکن است منجر به یبوست شود، دکتر اکبری توضیح داد: از آنجا که تخمه‌ها فیبر دارند و بخش‌هایی از آن‌ها جذب بدن نمی‌شود، حجم مدفوع را زیاد می‌کنند و بنابراین باعث یبوست نمی‌شوند. وی اذعان داشت: افراط در هر چیزی می‌تواند عوارض داشته باشد، اما مصرف به اندازه مشکلی ایجاد نمی‌کند.
منظور وی از تخمه در اینجا، پری و اشباع غذا بود که به بدن اجازه هضم مناسب نمی‌دهد. او تأکید کرد که غذای ما، دوای ماست و این رویکرد، نماینده نگاه حکمای طب ایرانی است.
دوز مصرفی تخمه کدو برای سلامت پروستات
در ادامه، دکتر اکبری به تخمه هندوانه و سپس به دوز مصرفی تخمه کدو برای سلامت پروستات پرداخت.
وی در پاسخ به اینکه فرد مبتلا به پروستات یا کسی که می‌خواهد پیشگیری کند چقدر تخمه کدو بخورد، گفت: متوسط مصرف بین 50 تا 300 عدد در روز اشکالی ندارد، اما توصیه کرد که در یک وعده بیشتر از 50 تا 100 عدد مصرف نشود.
موارد منع مصرف و احتیاط؛ تخمه‌ها و بیماری‌ها
دکتر اکبری همچنین بیان داشت؛ به هیچکس نمی‌گوید تخمه کدو نخورد، مگر اینکه فرد فشار خونی باشد و از نمک غیر ارگانیک استفاده کند، در این صورت توصیه می‌شود که بدون نمک مصرف شود و حتی افراد فشار خونی در مصرف نمک ارگانیک هم باید احتیاط کنند.
وی در مورد تخمه آفتابگردان نیز گفت: معمولاً به کسی نمی‌گوید نخورید، مگر اینکه صفرای آن خیلی بالا باشد.
در مورد کبد چرب، وی تصریح کرد که تخمه آفتابگردان و کدو اتفاقاً برای کبد چرب مفید هستند، زیرا تمام مواد لازم برای عملکرد صحیح سلولی را دارا هستند اما تأکید کرد که زیاده‌روی در مصرف آن‌ها می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
کبد چرب و چربی‌های مفید؛ تصحیح یک باور نادرست
دکتر حسن اکبری، با اشاره به تخصص خود در آسیب‌شناسی سلولی (پاتولوژی)، توضیح داد: کبد چرب به دلیل کمبود انرژی به وجود می‌آید و اتفاقاً تخمه‌هایی مانند کدو و آفتابگردان و همچنین مغزهایی مثل پسته، بادام، فندق و گردو، چون پرانرژی هستند، ضد کبد چرب عمل می‌کنند.
وی افزود که چربی‌ها و روغن‌های صنعتی باعث کبد چرب می‌شوند.
معرفی تخمه ژاپنی؛ بدترین تخمه با خواص شگفت‌انگیز!
دکتر اکبری سپس به معرفی تخمه ژاپنی یا ژانی‌ژانی پرداخت و آن را بدترین و سخت‌ترین تخمه از نظر خوردن و آسیب به دندان‌ها توصیف کرد.
وی اشاره کرد که این تخمه نیز نوعی تخمه هندوانه است، اما در روستای آبان (حدود 90 کیلومتری دماوند) هندوانه‌هایی کشت می‌شود که خود هندوانه مصرف نمی‌شود و فقط تخمه‌های بزرگ و زیبای آن برداشت می‌شود.
طبع سرد تخمه ژاپنی و اهمیت مصلح در طب ایرانی
وی نکته مهمی درباره طبع سرد تخمه ژاپنی و لزوم مصرف آن با مصلح بیان کرد و توضیح داد: برای اینکه این تخمه مضر نباشد، آن را با گلپر یا زردچوبه مصلح می‌کنند.
وی افزود: حکمای ما همیشه به این موضوع توجه داشته‌اند که تخمه‌ها باید با مصلح خورده شوند.
مصلحاتی مانند نمک (البته حتماً نمک طبیعی)، گلپر و زردچوبه می‌توانند طبع سرد تخمه را متعادل کنند.
وی به نمونه‌ای از تخمه ژاپنی زرد شده با زردچوبه و نمک طبیعی اشاره کرد که مصرف آن مشکلی ایجاد نمی‌کند.
تفاوت طبع تخمه‌ها: از گرم و خشک تا سرد و خشک
متخصص طب ایرانی به تفاوت طبع تخمه‌ها اشاره کرد: تخمه آفتابگردان و کدو هر دو گرم و خشک هستند، اما گرمای تخمه کدو متعادل‌تر است. در مقابل، تخمه ژاپنی و تخمه هندوانه هر دو طبع سرد و خشک دارند و باید حتماً با مصلح خورده شوند.
چه کسانی از تخمه ژاپنی بهره می‌برند؟
دکتر اکبری به این سؤال پرداخت که چه کسانی باید تخمه ژاپنی مصرف کنند و گفت: این تخمه‌ها برای افرادی که طبع بسیار گرمی دارند، مانند صفراوی‌ها، به خصوص در فصل تابستان، بسیار مناسب است.
وی مثالی زد که تماشای فوتبال توسط یک فرد صفراوی می‌تواند صفرا را بالا ببرد و مصرف تخمه ژاپنی با مصلح در این شرایط می‌تواند تعادل ایجاد کند.
وی بر اهمیت مصرف این تخمه با مصلح تأکید کرد، مخصوصاً با زردچوبه و نمک طبیعی.
ملاحظات خاص در مصرف تخمه ژاپنی و هندوانه
در پاسخ به اینکه آیا بیماری خاصی وجود دارد که مصرف تخمه هندوانه یا ژاپنی برای آن توصیه نشود یا برعکس، دکتر اکبری گفت: این تخمه‌ها برای کسانی که طبع خیلی گرم دارند و مثلاً در اثر صفرا بالا، زردی پیدا کرده‌اند، بسیار خوب است.
وی به سختی شکستن تخمه ژاپنی اشاره کرد و گفت: تخمه‌های ژاپنی به قدری سفت هستند که ممکن است به دندان‌ها آسیب بزنند، اما اگر فرد دندان‌های خوبی دارد و می‌تواند آن‌ها را بشکند، می‌تواند مصرف کند. وی به کشتی‌گیران هندی اشاره کرد که این تخمه‌ها را مصرف می‌کنند و در پایان، به یک نکته مهم دیگر اشاره کرد: کسانی که دندان مصنوعی دارند، نمی‌توانند تخمه ژاپنی را بشکنند، اما می‌توانند تخمه کدو و آفتابگردان را به راحتی با دست یا دندان بشکنند. وی تأکید کرد که مصرف تخمه هندوانه و تخمه ژاپنی برای افراد مبتلا به ام‌اس، لوپوس و روماتیسم خوب نیست و باید از مصرف آن پرهیز کنند.