هگمتانه، گروه گفت‌وگو: گزیده بخشی از محتوای درس اخلاق آیت‌الله عبدالکریم حق‌شناس تهرانی که به اهمیت شرکت در کلاس‌های اخلاق و فراگیری علم اخلاق و عمل کردن طبق دانسته‌ها پرداخته است در ادامه می‌آید.
به گزارش هگمتانه، این عالم بزرگوار در این جلسه اخلاق یادآور شده است:

  چه چیز ابوعلی سینا را اسیر خود کرد
شرکت در درس اخلاق، ضامن تداوم علم شماست. بنده به همکاران خودم و آقایان طلبه و دانشجو هشدار می‌دهم که اگر بخواهند علمشان ادامه پیدا بکند، باید در درس اخلاق شرکت کنند، هر جا که مقدورشان است، نزدیک منزلشان، شمال شهر، وسط شهر، جنوب شهر.
اخبار پشت پرده، ابوعلی‌ها را هم اسیر خود کرده است! باید ببینند پشت پرده چه خبر است که ابوعلی‌ها را اسیر خود کرده است. ابوعلی کسی است که می‌گوید: من هیچ چیزی را بدون دلیل و استدلال قبول نمی‌کنم. اگر ایشان چند وقتی در نزد استادی شاگری می‌کرد، دیگر استاد از پس او بر نمی‌آمد. چنین شخصی می‌گوید: جان و روان بوعلی مهر علی چون شیر و شکر به هم درآمیخته است.
آن کسی که هیچ چیزی را بدون دلیل و استدلال قبول نمی‌کند، حال غلام علی شده است. الله اکبر!

  تهذیب اخلاق در رأس علوم
آقایان اهل علم به بنده گفتند: شما که پیش آقای بروجردی (قدس سره) می‌روید، به ایشان بفرمایید که ما میل به دنیا پیدا کرده‌ایم و برای ما استاد اخلاق تعیین بفرمایند. وقتی به ایشان این مطلب را عرض کردم، ایشان فرمودند: من از کجا برای ده هزار اهل علم استاد اخلاقی تهیه کنم؟ حضرت امام (قدس سره) هم فرمودند که در رأس علوم، تهذیب اخلاق است.
یکی از جوان هایی که واقعاً در حال مراقبه است، به بنده گفت: اگر من علم اخلاق تحصیل نکنم، این تحصیلات را رها می‌کنم! بنده هم همین طورم، اگر مطالب اخلاقی را مورد مذاکره قرار ندهم، به این تحصیلات تمایلی نخواهم داشت.
اگر درس اخلاق نباشد، تحصیلات شما منقطع خواهد شد. استعداد را خدا می‌دهد، عشق به تحصیل را خدا می‌دهد و غایت تحصیل هم این است که خدمتگزار امام زمان(ع) باشیم.
در حوزه علمیه روزهای پنجشنبه، که درس تعطیل بود، با برخی از بزرگان می‌نشستیم و مذاکره اخلاقی می‌کردیم تا این یک روز، یک هفته ما را تأمین بکند.
آقای بروجردی (قدس سره) می‌فرمودند: اساتید باید قبل از درس یک حدیث اخلاقی برای آقایان محصلین بخوانند، تا قلوب آنها پاک و پاکیزه و مهیای برای درک مطالب علمی بشود.

  یتیم حقیقی آن کسی است که از علم و ادب محروم مانده باشد
باز برای اینکه شوق همکاران بنده زیاد بشود، این روایت را بخوانم که حضرت فرمود: «فقیه واحد ینقذ یتیماً من ایتامنا المنقطعین عنا و عن مشاهدتنا بتعلیم ما هو محتاج الیه اشد علی ابلیس من الف عابد».
یعنی فقیهی که رهایی دهد یتیمی از ایتام آل محمد(ص) را و برای مردم احکام و روایات را بیان کند، مساوی است با هزار عابدی که جز عبادت کاری ندارند. لیس الیتیم من مات والده ان الیتیم یتیم العلم والادب یتیم حقیقی آن کسی نیست که پدرش مرده باشد، ممکن است همین شخص یکی از بزرگان بشود. یتیم حقیقی آن کسی است که از علم و ادب محروم مانده باشد.
این هم بیان موقعیت آقایان گوینده نسبت به آقایان شنونده. آیا این حدیث که از زبان موسی بن جعفر(ع) صادر شده است، مشوق نیست؟!
سؤال کرد: یابن رسول الله! معنای این آیه چیست که پروردگار می‌فرماید: هر کس یک نفر را زنده کند، کأنَّ تمام مردم را زنده کرده است؟ حضرت فرمود: کسی که یک نفر را از گمراهی به هدایت راهنمایی بکند، مانند این است که او را زنده کرده است.
زمانی که خوف در قلب ساکن شود، ریشه شهوات را می‌سوزاند. گشایش کارها و پر شدن قلب از خوف، در اثر بندگی، یک شب به طاعت تو نیاورده‌ام به صبح باید در تاریکی شب پروردگار را بخوانی.

 یک شب به طاعت تو نیاورده ام به صبح
 بیهوده رفت روز و شب و سال و ماه من
این است که فرمود: اگر تو بندگی بکنی، کارت را آسان و قلبت را پر از خوف خودم می‌کنم.
وقتی که خدا ترسی آمد، امیال نفسانی را می‌سوزاند. دیگر نگاه به نامحرم نمی‌کند، زبانش را کنترل می‌کند، «وطرد عنه الرغبة فی الدنیا». اگر خوف در قلب ساکن شد، رغبت به دنیا از بین می‌رود. (بی‌رغبتی به دنیا ابتدای کلاس حکمت است)
حضرت فرمود: زهد در دنیا به معنای گوشه‌نشینی نیست، بلکه زاهدترین زاهدها آن جوانی است که پا روی غرایز شهوانی و امیال نفسانی بگذارد.
حال ببینیم که موقعیت مؤمن چقدر است. شخصی گفت: یابن رسول الله! من عمرم خیلی گذشته است و دلم می‌خواهد که در بستر نمیرم و شربت شهادت بچشم. حضرت فرمودند: مؤمن چون در تمام مراحل زندگی متوجه وظایف خود است، در هر حالی بمیرد، شهید است. مؤمن شهید است ولو در بستر بمیرد و سندش هم این آیه است که فرمود: والذین آمنوا بالله و رسله اولئک هم الصدیقون و الشهداء عند ربهم.
در این بدن که تو داری دلی نهفته خدای
که گنج خانه عشق است و عرش رحمانی.