هگمتانه، گروه پزشکی و سلامت: آرتروز زانو یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی در میان سالمندان است که با درد و محدودیت حرکت همراه است. این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در افراد مسن و یا حتی میانسال است.
به گزارش خبرنگار هگمتانه، آرتروز زانو به عنوان یک بیماری دژنراتیو مفصلی، در افراد بالای 60 سال به‌ویژه شایع است و علائم آن به تدریج ظاهر می‌شود. در حالی که طب رایج بر عوامل فیزیکی و تغییری در سبک زندگی تأکید دارد، طب ایرانی نگاه جامع‌تر و ریشه‌دارتری به این بیماری دارد و علاوه بر شرایط مفصل، به عوامل مزاجی و وضعیت گوارش نیز توجه می‌کند. در این گزارش، تلاش شده است تا ضمن بیان علمی طب رایج، دیدگاه‌های طب سنتی نیز بازتاب یابد و راهکارهای مکمل برای پیشگیری و درمان ارائه شود.
این گزارش با گفت‌وگو با دکتر مهران فیضی ماسوله، متخصص جراحی استخوان و مفاصل، و دکتر آزاده زارعی، متخصص طب ایرانی، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمانی این بیماری از دو دیدگاه طب رایج و طب سنتی پرداخته است.
 آرتروز زانو از نگاه طب رایج
دکتر مهران فیضی ماسوله، متخصص جراحی استخوان و مفاصل، در گفت‌وگو با برنامه انارستان، در ابتدا آرتروز زانو را شایع‌ترین بیماری مفصلی در افراد مسن معرفی کرد که با تخریب غضروف مفصلی و روند تخریبی مفصل همراه است.
وی افزود: آرتروز یا آرتریت دژنراتیو مفصلی، حدود 15 درصد شیوع در افراد بالای 60 سال دارد و مهم‌ترین علامتش درد و ناتوانی در حرکت است.
وی علل آرتروز را به دو دسته تقسیم کرد؛ علل ثانویه شامل بیماری‌هایی مانند روماتیسم مفصلی، پسوریازیس و هموفیلی است که تخریب غضروف را تشدید می‌کنند و فرم اولیه یا پرایمری که شیوع بیشتری دارد و اغلب به علت افزایش وزن و چاقی بروز می‌کند.
دکتر فیضی گفت: عوامل دیگری مانند آسیب‌های مینسک، رباط صلیبی یا شکستگی سطح مفصل هم می‌توانند به آرتروز منجر شوند.
وی درباره علائم اولیه توضیح داد: درد خفیف در زانو در مراحل آغازین که معمولاً در فعالیت‌های شدید بروز می‌کند، نخستین نشانه است. این درد به مرور زمان و با پیشرفت بیماری حتی در فعالیت‌های سبک‌تر نیز ایجاد می‌شود.
دکتر فیضی به مهم‌ترین عوارض پیشرفته آرتروز اشاره کرد و گفت: در مراحل پیشرفته، ممکن است فرد دچار انحراف زانو، محدودیت حرکتی شدید و حتی ناتوانی در انجام امور روزمره شود.
درمان آرتروز زانو در طب رایج
دکتر فیضی تأکید کرد که درمان آرتروز بسته به شدت بیماری متفاوت است: در مراحل اولیه، اصلاح سبک زندگی مانند کاهش وزن و تقویت عضلات از طریق فیزیوتراپی اهمیت دارد. در مراحل بعدی می‌توان از داروهای ضد درد و تزریقات داخل مفصلی استفاده کرد و در موارد پیشرفته، جراحی‌های مختلف انجام می‌شود.
وی افزود: کاهش وزن فشار وارد بر مفصل را کاهش می‌دهد و حتی کاهش پنج کیلوگرم وزن می‌تواند تا 50 درصد در کاهش درد مؤثر باشد.
نگاه طب ایرانی به آرتروز زانو
زارعی، متخصص طب ایرانی، توضیح داد که از دیدگاه طب سنتی، آرتروز زانو به سوء مزاج و اختلال در مزاج عضو نسبت داده می‌شود که ممکن است ناشی از سرما، ضعف عضلات یا فشارهای مکانیکی باشد.
وی بیان کرد: سو مزاج سرد، به ویژه وقتی فرد در معرض هوای سرد قرار می‌گیرد یا تغذیه نامناسب دارد، می‌تواند باعث تشدید درد و آسیب مفصل شود.
زارعی با بیان اینکه که مشکلات گوارشی و تولید خلط ناسالم نیز نقش مهمی در ایجاد بیماری‌های مفصلی دارد، افزود: خلط ناسالم از طریق خون به اعضای دور بدن می‌رسد و در مفاصل تجمع می‌یابد که باعث التهاب و ورم می‌شود. اگر مشکلات گوارشی درمان نشود، نمی‌توان انتظار بهبودی مفصل را داشت.
تغذیه و مزاج در پیشگیری و درمان آرتروز
دکتر زارعی گفت: در طب ایرانی به شدت روی اصلاح تغذیه تأکید می‌شود. به افراد با مزاج سرد توصیه می‌شود از غذاهای گرم استفاده کنند و از سرما و غذاهای سرد پرهیز کنند.
وی افزود: استفاده از غذاهایی که خون صالح تولید می‌کنند و رطوبت بدن را زیاد نمی‌کنند، به کاهش ورم و التهاب کمک می‌کند.
همچنین وی به تجربه بیماران اشاره کرد که برخی گزارش داده‌اند پس از مصرف ماست یا غذاهای سرد، درد زانو تشدید می‌شود. لذا باید مزاج و شرایط فردی در انتخاب رژیم غذایی مدنظر قرار گیرد.
اهمیت ورزش، ماساژ و وضعیت روحی در طب ایرانی
زارعی ورزش را عامل مهمی در پیشگیری و کنترل آرتروز معرفی کرد و گفت: تقویت عضلات اطراف زانو، فشار روی مفصل را کم می‌کند و درد را کاهش می‌دهد. توصیه می‌شود افراد مسن به صورت روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش متناسب با وضعیت خود انجام دهند.
وی همچنین ماساژ عضلات حمایت‌کننده زانو را جایگزینی مناسب برای ورزش در افراد با محدودیت حرکتی دانست و گفت: ماساژ و طب سوزنی می‌تواند گرفتگی(اسپاسم) عضلانی را کاهش دهد و دامنه حرکتی مفصل را افزایش دهد.
دکتر زارعی به نقش حالات روانی در شدت درد اشاره کرد: استرس و حالات ناگهانی روحی می‌تواند درد را تشدید کند و باعث می‌شود بیمار ناگهان دچار درد شدید شود. در طب سنتی معتقدیم که درد جاذبه ماده است و تجمع ماده زائد در بدن می‌تواند تخریب عضو را افزایش دهد، پس باید استرس کنترل شود و درد کاهش یابد تا آسیب مفصل متوقف شود.
 تلفیق طب رایج و طب ایرانی در درمان آرتروز
این گزارش نشان داد که آرتروز زانو بیماری پیچیده‌ای است که علاوه بر عوامل فیزیکی، عوامل مزاجی، تغذیه و وضعیت روانی را نیز درگیر می‌کند. از دیدگاه طب رایج، کاهش وزن، تقویت عضلات و درمان‌های دارویی و جراحی از ارکان درمان هستند، در حالی که طب ایرانی به اصلاح مزاج، کنترل گوارش، تغذیه مناسب، ماساژ و مدیریت روانی توجه ویژه دارد.
ترکیب این دو رویکرد می‌تواند به ارائه راهکارهای جامع‌تر و مؤثرتر برای پیشگیری و درمان آرتروز زانو منجر شود و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.