هگمتانه، گروه پزشکی و سلامت:  درد معده یکی از دردهای طاقت فرسا است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود تجربه‌اش می‌کنند. سوزش و سنگینی معده، ترش کردن غذا، احساس ناراحتی و درد در ناحیه زیر سینه تا پایین شکم به عنوان درد معده در نظر گرفته می‌شود که بنا به دلایل مختلفی بروز می‌کند.
به گزارش هگمتانه، برای درمان درد معده، می‌توان از توصیه‌های طب ایرانی استفاده کرد. غذایی که می‌خوریم، در بخش‌های مختلف بدن فرآیندی را طی می‌کند که  در ادامه می‌خوانیم:



 هضم
غذای مصرفی در بدن تا رسیدن به بافت‌ها 4 مرتبه هضم می‌شود.
هضم اول: هضم اول غذا در دهان و معده است. افراد برای هضم راحت‌تر غذا در مراحل بعدی باید غذا را به خوبی بجوند. سپس غذا جویده شده با آب دهان مخلوط و وارد معده می‌شود. پس از وارد شدن در معده و ریختن شیره‌های معده روی غذا به خمیری به نام کیلوس تبدیل می‌شود سپس این شیرابه را روده بندها یا مزانتر می‌کشد و به کبد می‌رساند. این مرحله را هضم معدی یا هضم اول می‌گویند که مواد زائد حاصل از این هضم به شکل مدفوع از روده خارج می‌شود.
هضم دوم: هضم دوم در کبد می‌باشد، کبد از طریق روده بندها یا مزانتر، شیرابه را به داخل خود می‌کشد و آن را به 4 ماده جداگانه که باهم مخلوط شده‌اند تبدیل می‌کند. بخشی از این مواد رسوب کرده و به آن سودا می‌گویند. یک لایه نازک که به آن صفرا یا کف می‌گویند، در بالاترین نقطه قرار می‌گیرد. لایه شفاف روشن و آب مانند که در بالای سودا قرار دارد را بلغم می‌گویند. زیر صفرا نیز لایه سرخ به وجود می‌آید که به آن خون می‌گویند. کیلوس در معده و کیموس در کبد ایجاد می‌شود و کیموس در کبد به خون تبدیل می‌شود، مواد زائد حاصل از این هضم به صورت ادرار و چرک از بدن خارج و مواد جذب شده تبدیل به مو و ناخن می‌شوند.
هضم سوم: این هضم در عروق اتفاق می‌افتد و مواد جذب شده حاصل از این هضم تبدیل به خون می‌شوند.
هضم چهارم: هضم چهارم که به آن هضم بافتی می‌گویند، در سلول انجام می‌شود و مواد حاصل از این هضم به سمت اعضای جنسی حرکت می‌کند. این مواد برای تولید مثل بهترین پروتئین هستند. فضولات هضم چهارم یا هضم بافتی از طریق بخارات تنفسی از ریه‌ها خارج می‌شود و از طریق چرک از روی پوست، دفع می‌شود.
به طور کلی مدت هضم غذا 2 تا 3 ساعت بعد از مصرف غذا می‌باشد اما این مدت زمان با توجه به نوع غذایی که مصرف می‌شود، می‌تواند متفاوت باشد.
یک متخصص طب ایرانی در گفت‌وگو با برنامه انارستان، با توضیح دلیل ایجاد زخم معده گفت:‌ بیمارانی که به زخم معده دچار شده‌اند باید عادت‌های غذا خوردن را تغییر دهند غذاهای دیر هضم و پرچرب نخورند و در مقابل غذاهایی مثل آش جو، شیربرنج و فرنی بیشتر مصرف کنند.
غلامرضا کرد افشاری گفت: رعایت رژیم غذایی مناسب در کنترل بسیاری از اختلالات گوارشی نقش بسزایی دارد به طوری که نداشتن الگوی مناسب غذا عوارضی را بر دستگاه گوارشی گذاشته که یکی از آنها ایجاد زخم معده است.
وی ادامه داد: اگر به مدت طولانی غذا خورده نشود ترشحات معده کم شده و زخم‌های اثنی‌عشر و معده در طی آن ایجاد می‌شود.
این متخصص طب سنتی به بیمارانی که دچار زخم معده شده‌اند توصیه کرد: عادت غذا خوردن خود را باید تغییر دهند، با آرامش و آهسته غذا بخورند و خوب غذا جویده شود.
وی افزود: بیماران دچار زخم معده باید از غذاهای سنگین و پرچرب و دیر هضم پرهیز کنند و از غذاهایی با حجم سریع استفاده کنند.
کرد افشاری افزود: غذاهای مفید برای این بیماران آش جو، شیربرنج و فرنی است به خصوص برای بیمارانی که دارای معده گرم هستند مناسب است. برنج ضد زخم معده و روده‌ها بوده و زمانی که با شیر تهیه شود از خونریزی زخم معده و روده جلوگیری می‌کند.
وی تأکید کرد: باید از مصرف غذاهای تند، قهوه، کاکائو و نوشابه‌های گازدار پرهیز کنند و سالم‌ترین روغن برای بیمارانی که دچار مشکلات معده هستند روغن زیتون است.
وی گفت: بیماران دچار زخم معده بهتر است در غذای خود از گوشت جوجه مرغ که با زرشک و سماق طعم‌دار شده استفاده کنند.
متخصص طب ایرانی دلیل سوزش و ترش کردن معده را تشریح کرد و گفت: بیماران مبتلا به این عارضه از مصرف غذاهای سرخ‌کردنی، نفاخ، دیرهضم و غلیظ پرهیز کنند.
کرد افشاری گفت: از دیدگاه طب سوزنی سوزش معده و ترش کردن آن می‌تواند به دلیل رطوبت زیاد در دهانه معده باشد.
وی ادامه داد: در این صورت احساس سوزش و ناراحتی در معده با گرسنگی بهبود می‌یابد اما با مصرف غذا تشدید می‌شود.
این متخصص طب سنتی افزود: علت دیگر سوزش و ترش کردن معده ریختن زیاد از حد خلط سودای ترش بر دهانه معده است که در این صورت سوزش با غذا خوردن تسکین می‌یابد و گرسنگی آن را بیشتر می‌‌کند.
کرد افشاری با تأکید بر توصیه‌های تغذیه‌ای برای بیمارانی که دچار این عارضه هستند، گفت: پرهیز از غذاهای غلیظ و نان‌هایی مثل نان فطیر که هضم خوبی ندارد توصیه می‌شود.
وی افزود: اگر علت سوزش از رطوبت معده باشد، بهتر است به عنوان غذا از گوشت‌های لطیف و سریع‌الهضم آن هم به صورت کباب شده استفاده شود.
این متخصص طب سنتی گفت: اگر دلیل سوزش به دلیل سودایی شده معده است، مصرف شربت سکنجبین به این افراد توصیه می‌شود. همچنین مخلوط کنجد با نبات نیز درد و سوزش معده را برطرف می‌کند.
وی افزود: استفاده از دم کرده بابونه، نعناع، رازیانه و بادرنجبویه نیز سوزش معده را تسکین می‌بخشد.
کرد افشاری همچنین به روزه‌داران دچار درد معده می‌شود، توصیه کرد: قبل از سحری ترنجبین را به همراه خاکشیر مصرف کنند، پس از افطار یک لیوان عرق نعناع به همراه عسل یا نبات مصرف کنند.
وی ادامه داد: همچنین توصیه می‌شود انجیر خشک به همراه آلو برای درمان ناراحتی‌های معده مصرف شود. همچنین مصرف شوید و عسل نیز توصیه شده است.
این متخصص طب سنتی گفت: این بیماران می‌توانند از غذاهای آب‌پز مانند کته شوید یا کته گشنیز به همراه مرغ یا گوشت گوسفند و آبگوشت استفاده کنند اما در مقابل از غذاهای سرخ‌کردنی، نفاخ، دیرهضم و غلیظ پرهیز کنند.
غلامرضا کردافشاری متخصص طب سنتی عنوان می‌کند: کسانی که عادت به مصرف برنج دارند، بهتر است که برنج را با زیره، زعفران یا زرشک مصرف کنند؛ به دلیل اینکه زیره، زعفران یا زرشک طبع برنج را اصلاح می‌کنند.
وی گفت مصرف غذاهای سرخ شده خود عامل تشنگی است زیرا که غذاهای سرخ شده، حرارت و خشکی ایجاد می‌کنند و عاملی برای تشنه شدن است.
کرد افشاری تصریح کرد: آنهایی که خیلی گرسنه می‌شوند، بهتر است غذاهایی استفاده کنند که ماندگاری زیادی دارد مانند خاگینه با شیره انگور که غذای مقوی است.
این متخصص طب ایرانی عنوان کرد: استفاده از خاکشیر با آبگرم به پاک‌سازی روده‌ها، کبد و دستگاه گوارش کمک می‌کنند.
کردافشاری تأکید کرد: افراد بهتر است برای رفع یبوست از انجیر خیس خورده استفاده کنند،
شکم باید روزی دو بار اجابت مزاج داشته باشد تا از تجمع مواد زائد پیشگیری شود.
وی اضافه کرد: آویشن برای رفع ورم معده و روده و نفخ مفید است و بهتر است که این افراد روزانه از دم نوش آویشن استفاده کنند.
کرد افشاری در ادامه افزود: افرادی که مبتلا به ورم معده و مشکلات گوارشی هستند بهتر است که از مصرف بادنجان، خیار، گوجه و ماست و غذاهای سردی بخش پرهیز کنند.
وی بیان کرد: افراد مبتلا به ورم معده و مشکلات گوارشی بهتر است که اگر می‌خواهند ماست مصرف کنند، آن را با نمک و آویشن مصرف کنند.
کرد افشاری همچنین یادآور شد: مصرف سیر و پیاز خام مشکلات گوارشی را افزایش می‌دهد و بهتر است افراد از سیر و پیاز پخته مصرف کنند.
وی ابراز کرد: غذاهای خمیری، آش رشته، انواع ماکارونی برای افراد مبتلا به ورم معده مضر اشت و این افراد بهتر است، آب یخ نخورند و از مصرف آب میان غذا پرهیز کنند.
کرد افشاری در ادامه سخنانش گفت: نفخ کردن بهایی است که افراد باید به ازای رعایت نکردن اصول صحیح تغذیه بپردازند.
وی در این خصوص افزود: احساس سفتی و پری شکم و احساس گاز در شکم، حس بسیار ناراحت کننده‌ای است که گاهی افراد با آن مواجه می‌شوند و این احساس پری همان نفخ است.
وی ادامه داد: کسانی که پس از خوردن غذا نفخ می‌کنند به راحتی می‌توانند با تغییر دادن رژیم غذایی نحوه غذا خوردن و دور کردن استرس‌ها و ناراحتی‌های روزانه در هنگام غذا خوردن بر این مشکل فائق آیند.
این متخصص طب ایرانی گفت: از دیدگاه طب ایرانی نفخ شکم چند علت دارد که عارض شدن سوء مزاج سرد بر دستگاه گوارش به خصوص معده که سردی حرارت غریزی آن را تضعیف می‌کند و هضم غذا را دچار مشکل می‌کند.
کردافشاری ادامه داد: به این ترتیب بخاراتی ناشی از هضم نامناسب غذا تولید می‌شود که در مواجهه با سردی غلیظ شده و به باد تبدیل می‌شود و باعث ایجاد نفخ می‌شود.
وی با بیان اینکه نوع غذایی که خورده می‌شود و مقدار آن در ایجاد نفخ دخیل است، اضافه کرد: اگر غذا بیشتر از مقدار معمول خورده شود، حجم معده گنجایش آن را نخواهد داشت و خود به خود دچار ضعف می‌شود بنابراین از هضم غذا عاجز و معده دچار نفخ می‌شود.
این متخصص طب ایرانی با بیان اینکه نوع غذای خورده شده به چند طریق موجب ایجاد نفخ می‌شود، گفت: غذای مصرفی با رطوبت بالا مثل کدو و خیار حتی اگر به مقدار معتدل خورده شوند، هنگام تأثیر حرارت معده بر روی آنها به علت رطوبت بالایی که دارند بخارات غلیظی ایجاد می‌کنند به طوری که حرارت مذکور از تحلیل بردن این بخارات عاجز می‌شود و به این ترتیب نفخ به وجود می‌آید.
کردافشاری غذاهای بالذات نفاخ مانند عدس و لوبیا را دیگر عامل نفخ معده عنوان کرد و افزود: این نوع غذاها نیز به خودی خود نفاخ هستند و در صورت مصرف معده را دچار نفخ می‌کند.
وی ادامه داد: همچنین اگر غذا بد رنگ و بد بو باشد از دیدگاه طب سنتی حس معده بسیار قوی است به طوری که از چیزهای خوشبو نفع برده و از مواد بد بو متنفر می‌شود و بدیهی است آنچه که معده را به تنفر وادارد هضم خوبی نخواهد داشت و پیامد اجباری آن ایجاد نفخ و ناراحتی است.
وی گفت: نفخ می‌تواند به علت تجمع اخلاط نامناسب در دستگاه گوارش و یا خالی بودن معده به مدت طولانی و پرشدن آن پس از چند ساعت نخوردن غذا نیز به وجود آید که این در اثر رعایت نکردن اصول صحیح تغذیه‌ای در فاصله بین وعده‌های غذایی است.