هگمتانه، گروه گفت‌وگو - زهره عباسی صالح: یک عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان با بیان اینکه لیتیوم می‌تواند صنعت کشور و استان همدان را ارتقا دهد و با فروش آن ارزآوری قابل توجهی داشته باشیم و به رشد اقتصادی برسیم گفت: باید کار در این حوزه سرعت یابد تا نتایج مورد نظر حاصل شود.
به گزارش خبرنگار هگمتانه، در سال‌های اخیر با کشف بزرگ‌ترین معدن لیتیوم در همدان، کشور ایران توانست رتبه هفتمین کشور از لحاظ ذخایر این عنصر غنی در جهان را به دست آورد.
اسفندماه ماه سال گذشته بود که کشف معدن لیتیوم در همدان به میزان 8.6 میلیون تن کانسنگ معدنی با مساحتی حدود 11 کیلومترمربع در دشت قهاوند در 50 کیلومتری شرق مرکز استان همدان به یک خبر مهم در جهان تبدیل شد.
استخراج از معدن لیتیوم همدان در بخش خصوصی از سال 99 آغاز شده بود و در اسفند ماه سال 1401 منجر به کشف لیتیوم شد و این کشف باعث شد جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای دارنده ذخایر لیتیوم قرار گیرد.
در حال حاضر کشورهایی مانند شیلی، استرالیا و چین دارای بزرگترین ذخایر لیتیوم در جهان هستند و این ماده معدنی غنی در جهان رشد قیمت قابل توجهی را در سال‌های اخیر داشته است که احتمال داده می‌شود تا سال 2030 بازار لیتیوم به 192 میلیارد دلار برسد.
آمریکا در حال حاضر 180 میلیارد دلار مگاپروژه در زمینه لیتیوم دارد و بزرگترین بازار جهانی را به خود اختصاص داده است.
از سال گذشته هم ایران به واسطه دشت قهاوند به جمع کشورهای حائز رتبه در کشف ذخایر غنی لیتیوم پیوست و این امر باعث خوشحالی هم‌میهنان شد اما از طرفی دشمنان کشور از این اتفاق دچار واهمه شدند چرا که خطر جدی را برای خود احساس کردند.
به طوری‌که وقتی ماده معدنی لیتیوم کشف شد و بازتاب‌هایی را به همراه داشت، رسانه اسرائیلی معاریو نیز گزارش داد «کشف معادن بزرگ لیتیوم به تغییر توازن قدرت در منطقه منجر خواهد شد».
این رسانه بر این باور است که ایران با در اختیار داشتن 10 درصد از ذخایر لیتیوم جهان، سود بسیار زیادی کسب می‌کند و به گفته کارشناس اهل رژیم صهیونیستی‌ « این ذخایر می‌تواند اقتصاد ایران را نجات دهد و تحریم‌های غرب علیه آن را بی‌اثر کند».
می‌توان گفت تغییرات منطقه‌ای به نفع رژیم صهیونیستی نبوده و این کشفیات نیز نگرانی‌های آنها را دوچندان می‌کند چرا که قدرت نظامی ایران در حال گسترش است و در اختیار داشتن منابع انرژی، قدرت آن را دوچندان می‌کند.
به عبارت دیگر اگر برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران باعث نگرانی رژیم صهیونیستی و غرب شده است، اعلام خبر کشف میدان 8.6 میلیون تنی لیتیوم که دومین میدان بزرگ لیتیوم جهان به‌شمار می‌رود، باعث خواهد شد ایران در آینده به بازیگر اصلی صنایع رایج و مهم جهان تبدیل شود و این به مذاق آمریکا و صهیونیست‌ها خوش نیامده است.
کشف ماده معدنی لیتیوم جایگاه ایران را در جهان ارتقا خواهد داد و روابط آن را با روسیه و چین و سازمان بریکس تقویت خواهد کرد. بریکس از هم‌اکنون به‌عنوان جایگزینی برای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و ساختار مالی جهانی قدیمی آمریکا و پایان دادن به هژمونی دلار ارزیابی می‌شود.
آن‌چه موجب افزایش اهمیت راهبردی کشف لیتیوم می‌شود، احیای روابط ایران با کشورهای حاشیه منطقه خلیج‌فارس و برخی از دیگر کشورهای عربی است. از روابط نظامی دریایی ایران در اقیانوس هند گرفته تا برقراری روابط راهبردی با چین و همچنین روابط راهبردی ایران و روسیه که با توجه به رویارویی روسیه و پیمان ناتو، این روابط در سطح بیشتری در حال تقویت شدن است.
لیتیوم به واسطه اینکه فلز بسیار سبک با مقاومت گرمایی بالا است، در صنعت فضایی های‌تک، هواپیمایی و کاشی و سرامیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. فلز لیتیوم در حوزه آلایندگی نیز بسیار حائز اهمیت است و در مباحث مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است، همچنین لیتیوم اثرات سو زیست‌محیطی اندکی دارد.
لیتیوم می‌تواند صنعت ایران و استان همدان را به نحو چشمگیری ارتقا دهد و روابط با کشورهای صنعتی نظیر چین را هم در حوزه‌های مختلف بیشتر کند.
حال تقریبا یک سال از کشف لیتیوم به عنوان یک ماده غنی معدنی در کشور می‌گذرد می‌طلبد ایران راهی را که کشورهای موفق در این حوزه پیش رفتند، طی کند تا آینده درخشان از آن این کشور و نیز استان همدان شود.
جذب سرمایه‌گذار و جلوگیری از خام‌فروشی مسأله‌ بسیار جدی است که باید دید مسؤولان استان و کشور چطور به این مسأله می‌پردازند تا آن افق روشن را شاهد باشیم، البته بهره‌برداری از این معادن نیازمند تجهیزات و تکنولوژی‌های خاصی است که باید از لحاظ اقتصادی و دانش مورد بررسی قرار گیرند.
در این راستا به سراغ یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان رفتیم و گفت‌وگویی با ایشان داشتیم که در ادامه می‌خوانیم.
وهاب سرفرازی ابتدا از اقدام روزنامه هگمتانه در پیگیری مسائل استان تقدیر کرد و گفت: رسانه‌ای مثل هگمتانه درصدد است که ظرفیت‌های همدان به بالقوه برسد و شاهد شکوفایی هر چه بیشتر این استان باشیم و ما نیز قدردان این اقدامات هستیم.
وی اظهار کرد: در کشور ایران منطقه‌ای به نام سنندج ـ سیرجان وجود دارد که از کردستان شروع می‌شود تا استان کرمان توسعه پیدا می‌کند، عمده معادن غنی که ارزش اقتصادی داشته و عیار بالایی برای سودآوری دارند، در این منطقه قرار گرفته است.
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان با اشاره به اینکه استان همدان نیز در این منطقه و در موقعیت بسیار خوبی قرار گرفته که ظرفیت معدنی بسیار مطلوبی دارد گفت: مواد معدنی باارزشی مانند سرب و لیتیوم در این استان قرار دارد و با اهمیت است.
وی با اشاره به اینکه از نقاط مهم منطقه سنندج به سیرجان، دشت قهاوند است که معدن لیتیوم در آن واقع شده افزود: معدن لیتیوم در منطقه‌هایی واقع می‌شود که به دشت‌های سیلابی از آنها نام می‌بریم و دشت قهاوند این ظرفیت لازم را دارد.
سرفرازی با بیان اینکه معدن لیتیوم به عنوان نگینی در میان معادن کشور می‌درخشد که در ایران، در همدان واقع شده است گفت: این معدن با توجه به ظرفیتی که دارد و طبق آن اکتشافات مقدماتی که انجام شده است، حائز عیار بوده و دارای اهمیت است.

گستردگی لیتیوم قهاوند فراتر از محدوده‌ شناسایی شده است
وی با اشاره به اینکه پیش‌بینی قریب به یقین این است که گستردگی لیتیوم قهاوند فراتر از محدوده‌ شناسایی شده است افزود: در دنیا کشورهای انگشت‌شماری دارای معدن لیتیوم هستند و وجود معدن لیتیوم در ایران باعث بالا بردن تراز کشور از لحاظ علمی و ارزش اقتصادی می‌شود.
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان با بیان اینکه در حال حاضر لیتیوم معدنی است که امروز جلب توجه می‌کند چرا که باعث پیشرفت صنعت خواهد شد گفت: لیتیوم در صنعت باطری‌سازی اهمیت بالایی دارد و در حال حاضر شاهد ساخت باطری‌هایی از طریق لیتیوم با عمر طولانی هستیم که حائز اهمیت است.
وی با اشاره به اینکه وجود لیتیوم و فرآوری و پرعیارسازی آن باعث می‌شود که یک کشور به یک کشور دارای علم و اقتصاد نوین تبدیل شود افزود: در حال حاضر این ماده معدنی باارزش در استان وجود دارد و باید با روش‌های فرآوری موجود عیار آن بالا رود.

دانشمندان ایرانی توانایی بالا بردن عیار لیتیوم را دارند
سرفرازی با بیان اینکه در کل دنیا تقریبا سه الی چهار کشور معدود این قابلیت را دارند و می‌توانند معدن لیتیوم را پرعیارسازی کنند گفت: علم ویژه‌ای برای این منظور نیاز است که محققان ما ظرفیت و آگاهی لازم را دارند و می‌توانند لیتیوم را به آن عیار برسانند.
وی با اشاره به اینکه در صنایع پتروشیمی، دارویی و عموم صنایع پیشرو لیتیوم قابل کاربرد است افزود: وجود چنین نگین جهانی در ایران ارزش بالایی دارد چرا که تنها چند کشور دارای لیتیوم پرعیار هستند.

همدان می‌تواند به کشوری ثروتمند در دنیا تبدیل شود
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان اضافه کرد: ممکن است کشورهایی دارای لیتیوم باشند اما عیار پایینی دارد که ارزش اقتصادی برای فرآوری نداشته است.
وی با اشاره به اینکه استان همدان یکی از آن نگین‌های است که در جهان دارای لیتیوم شده است ادامه داد: همدان این ظرفیت را دارد که اگر کارخانه‌های فرآوری در آن احداث شود و استخراج این ماده باارزش معدنی آغاز شود و تحقیقاتی نیز برای اکتشافات ناحیه‌های بیشتر آن صورت گیرد و در نهایت فرآوری و پرعیارسازی را داشته باشد، بتواند به یکی از استان‌های ثروتمند نه تنها در کشور بلکه در دنیا شناخته شود.

آمادگی گروه مهندسی دانشگاه صنعتی همدان در پرعیارسازی لیتیوم
سرفرازی با بیان اینکه برای فرآوری لیتیوم می‌طلبد محققان استان ورود کنند گفت: گروه مهندسی دانشگاه صنعتی همدان این آمادگی را دارد که در کنار مجموعه استان در راستای فرآوری ماده معدنی قرار گیرد تا این ماده مهم پرعیار شود.
وی با اشاره به اینکه می‌طلبد مسؤولان استان با جذب سرمایه‌گذاران فعال بخش خصوصی و دولتی در کشور این روند را پیش ببرند افزود: لیتیوم نیازمند سرمایه‌گذاری اقتصادی است و کار یک نهاد نیست که بتواند این معدن را استخراج کند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان با تأکید بر اینکه باید نهادهای مختلفی ورود کنند تا استخراج، اکتشاف تکمیلی و فرآوری و در نهایت تولید ماده معدنی لیتیوم را شاهد باشیم عنوان کرد: باید به بخش دانشگاهی و پژوهشگران اعتماد شود تا پژوهش‌های خود را به این سمت سوق دهند و روش‌های مختلف فرآوری ارائه شود.
وی اضافه کرد: باید پایان‌نامه‌ها و رساله‌های مختلفی در این حوزه تعریف شود تا در نهایت این ماده معدنی با توانمندی اساتید کشور و دانشجویان نخبه به مرحله فرآوری و پرعیارسازی برسد.
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان با اشاره به اینکه با فرآوری و رسیدن این ماده معدنی به عیار ایده‌آل، تمام کشورهای دنیا خواهان این ماده معدنی می‌شوند افزود: تمام کشورها به ماده معدنی لیتیوم فرآوری شده نیاز دارند تا در صنایع خود مورد استفاده قرار دهند.
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با توجه به داشتن اساتید و نخبگان برجسته دست به پرعیارسازی این ماده معدنی بزند و روابط تجاری خود را با کشورهای مختلف ارتقا دهد گفت: امیدواریم یک چرخه کامل از استخراج تا فرآوری ماده معدنی در کشور و در استان اتفاق بیفتد تا به آن جایگاه مورد نظر دست یابیم.
سرفرازی با اشاره به اینکه کشوری مانند آمریکا خیلی سال‌ها پیش به این ماده معدنی دست یافته و به طور طبیعی تحقیقاتش شامل گذر زمان شده است و توانسته به آن موفقیت‌های لازم برسد گفت: در کشور ایران لیتیوم همدان به مانند یک کودک نوپایی است که بخواهیم دستش را بگیریم و حرکتش بدهیم تا هدایت شود و به سرمنزل اصلی برسد.

ضرورت توجه به زمان طلایی بهره‌برداری از لیتیوم
وی با تأکید بر اینکه با شناسایی ماده معدنی غنی لیتیوم در کشور باید شکرگزار خداوند بود ادامه داد: حال که این ماده معدنی شناسایی شده باید هرچه زودتر مقدمات اکتشاف و فرآوری آن را فراهم کرد تا زمان را از دست ندهیم.
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان با اشاره به اینکه زمان در اکتشافات به خصوص مواد معدنی و آن هم لیتیوم مهم است گفت: آمریکا زمان لازم را به کار گرفته و تیمی برای آن تعریف کرده تا تحقیقات و تولیداتی داشته باشند و در نهایت آن ماده معدنی را در تمام صنایع خود نظیر اتومبیل‌سازی، نظامی و هرجایی که به برق و باطری نیاز است، به کار گیرند.
وی با بیان اینکه لیتیوم از کامپیوتر گرفته تا تلفن‌همراه‌ها و لب‌تاپ‌ها تا باطری‌هایی که برای صنایع موشکی و نظامی و اتومبیل‌سازی استفاده می‌شود، مورد استفاده است ادامه داد: وجود لیتیوم نه تنها باعث می‌شود آن چرخه صنعت اتفاق بیافتد بلکه عمر طولانی نیز به تجهیزات می‌دهد.
سرفرازی با بیان اینکه اگر یک باطری معمولی یک سال کار کند یک باطری لیتیومی 50 سال کار می‌کند و قابلیت و ظرفیتی که لیتیوم دارد باعث کاهش افت باطری می‌شود افزود: آمریکا شامل گذر زمان در بهره‌برداری از لیتیوم شده و روش‌های مختلف فرآوری لیتیوم را به کار برده و در حوزه‌های مختلف استفاده کرده است.

ذکاوت نخبگان ایرانی فراتر از نخبگان آمریکایی
وی با اشاره به اینکه در بهره‌مندی از لیتیوم توان نخبگان کشور فراتر از نخبگان آمریکاست چرا که نخبگان ما از لحاظ هوش و ذکاوت دارای ابتکار، نوآوری و خلاقیت هستند گفت: برای نمونه در حال حاضر در دانشگاه صنعتی همدان با خلاقیت و نوآوری توانستیم با استفاده از ماده معدنی اجازه ترک خوردن آسفالت خیابان‌ها را در هوای سرد ندهیم و مهندسان ما می‌توانند در حوزه لیتیوم نیز ورود کنند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان بیان کرد: با هوش، ذکاوت و اخلاص در عمل مخترعان و پژوهشگران ایرانی، این قابلیت وجود دارد که اگر آمریکا به عنوان مثال در مدت 10 سال توانسته است لیتیوم را در صنایع خود استفاده کند، کشورایران اسلامی در کوتاه‌ترین زمان حتی سه ساله بتواند به آن ظرفیت برسد و لیتیوم را پرعیار کند.
وی با تأکید بر اینکه لیتیومی که پرعیار شود به سرعت در حوزه صنعت استفاده می‌شود و تنها کافی است جایگزین در صنعت مربوطه باشد افزود: این مهم منوط به این است که مجموعه استان و کشور دست به دست هم دهند و کارها را پیش ببرند و تنها دانشگاه نمی‌تواند از پس آن برآید.
سرفرازی با اشاره به اینکه باید سرمایه‌گذار، دانشگاه، اتاق بازرگانی، صمت، استانداری و شهرداری ورود کند ادامه داد: نه تنها استان حتی خارج از استان باید ورود کنند چرا که لیتیوم شناخته شده تنها لیتیوم استان همدان نیست و متعلق به جمهوری اسلامی ایران است.
وی با اشاره به اینکه لیتیومی که به فرآوری برسد و پرعیار شود صرفه اقتصادی برای کشور خواهد داشت گفت: لیتیوم می‌تواند صنعت کشور را ارتقا دهد و با فروش آن ارزآوری قابل توجهی را داشته باشیم و نیز باعث رشد اقتصادی کشور شود.
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان با بیان اینکه لیتیوم نعمت بزرگ الهی است که در جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته و باید به نحو احسن به استخراج و فراوری برسد و در نهایت در صنعت مورد استفاده قرار گیرد افزود: البته این مهم نیاز به صبوری هم دارد و نباید با یک بار تحقیق و کسب نتایجی از ادامه مسیر صرف نظر کرد، باید به تیم داخلی اعتماد داشت و زمان داد که کار را پیش ببرند.
وی با اشاره به اینکه با طمانینه، علم، آگاهی و گذر زمان می‌توان با تحقیقات لازم بهترین روش فرآوری لیتیوم را به کار گرفت و پرعیارسازی این ماده معدنی را شاهد بود گفت: قطعا با گذشته زمان می‌توان روشی را به کار گرفت و با علم خود به نتایج لازم رسید و حتی آن علم را از آن خود کرد.
سرفرازی با اشاره به اینکه با گذشته زمان می‌توان در این حوزه صاحب سبک شد که کشورهایی خواهان علم ما باشند افزود: امیدواریم کار در بخش لیتیوم به حدی باشد که زمینه‌ پیشرفت روزافزون استان و جمهوری اسلامی ایران را فراهم کند.
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چقدر از ظرفیت اساتیدی چون شما در حوزه لیتیوم استفاده شده است؟ گفت: در دانشگاه صنعتی همدان تقریبا سه جلسه با مسؤولان استان برگزار کردیم و من نیز به عنوان نماینده دانشگاه در جلسه صنعت، معدن و تجارت استان حضور داشتم و مواردی مورد شور قرار گرفته است، همچنین رئیس شورای اسلامی شهر همدان به همراه هیأت همراه به دانشگاه صنعتی آمدند و موضوعاتی در این خصوص عنوان شده است.
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی همدان بیان کرد: همکاری دانشگاه و صنعت در کنار استانداری، اتاق بازرگانی و دیگر نهادهای مربوطه آغاز شده و امیدواریم همه دست به دست هم دهند و اقدامات عملی لازم انجام شود.
وی با بیان اینکه امیدواریم سرعت کار بیشتر شود گفت: خداوند به ما عنایت داشته و نعمتی ارزانی فرموده و می‌طلبد ما نیز در استان زمان را از دست ندهیم و تیم‌های مختلفی تشکیل شود تا در چرخه لیتیوم فعالیت داشته باشند.
سرفرازی خاطرنشان کرد: البته اقداماتی صورت گرفته و کارگروه‌هایی تشکیل شده اما می‌طلبد برای رسیدن به نتایج مطلوب روند موجود تسریع یابد تا در کوتاه‌ترین زمان با علم، آگاهی و طمانینه مسیر را رو به جلو ببریم.