۳
اردیبهشت
۱۴۰۴
شماره
۵۸۷۳
عناوین صفحه
به نام خداوند پروانهها، پروانههایی که خیال کودکان را به پرواز در میآورند و آنها را در دنیای لطیف و رنگارنگ کودکی به جستوجو زیبایی میکشاند.
آری به راستی کودکان هر لحظه در دنیای اطرافشان در حال کشف و جستجو هستند، پروانهوار گرد تمام چیزهای رنگارنگ دنیایشان میچرخند تا تجربه جدیدی به دست آورند و اینگونه شناخت خود از جهان هستی را تکامل میبخشند. در همین جستجوها و کشف های تازه است که ممکن است ابرها را شبیه پشمک ببینند و گلدان را مادر دانههای گل تصور کنند که آن دانهها را در دل خود میپروراند، یا برگی را که روی سطح آب جوی روان است قایق مورچهها تصور کنند. این کشفها و جستارهای کودکان خود به تنهایی همان ادبیات کودک است.
به اعتقاد من برای سرودن شعر کودک کافی است با کودکان زیست و از دوربین نگاه کودکان جهان را نگریست. صرف کودکانه دیدن و کودکانه کشف کردنِ تکتک اشیا، حوادث، رخدادهای روزمره، موجودات و هرآنچه که در زندگی یک کودک وجود دارد و بیان آنها به شکل مکتوب، همان ادبیات کودک است. ذهن کودک خلاقانه و هنرمندانه میبیند، مقایسه میکند و تطبیق میدهد و به کشفی تازه و شیرین از جهان میرسد. درست مثل وقتی که آن شاعر کودک هلال ماه را شبیه یک قاچ هندوانه تصور میکند، نگاهی از جنس اکتشافات کودکانه! بنده به عنوان کسی که سالهاست در کارگاههای ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای بچهها شعر و داستان میخواند، برق چشمان کودکان و نوجوانان را از شنیدن این کشفهای شاعرانه در کتابهای کانون دیدهام و اینکه وقتی کشفهایی از جنس تجربههای کاشفانه و خلاقانه خود را در شعر و داستانها میبینند، چقدر بهتر و راحتتر با آن شعر یا داستان ارتباط برقرار میکنند.
از دید من ویژگی یک شاعر کودک و نوجوان این است که خودش از نزدیک کودکان و نوجوانان را رصد کند تا بتواند از زاویه دید کودک و نوجوان به جهان بنگرد چون تا ما از نزدیک حس و حال کودک و نوجوان، زاویه دید کودکان، زاویه دید نوجوانان را نبینیم و با آنها تجربه نکنیم نمیتوانیم شعری باب میل و تاثیرگذار بر کودک و نوجوان بسراییم.
و در مورد اینکه نویسنده و شاعر کودک و نوجوان خودش باید چه نکاتی را در آثارش رعایت کند، باید بگویم که معمولا شعر کودک اگر روایی باشد و مطلبی را روایت کند تأثیرگذارتر است و بحث خیال انگیزی شعر کودک هم باید طوری باشد که در عین خیال انگیزی برای کودکان و نوجوانان قابل باور هم باشد.
در مورد تاثیر تربیتی شعر بر کودکان و نوجوانان هم تأثیرگذاری شعر در این امر بر کسی پوشیده نیست تا جایی که حتی در کلام آسمانی خداوند در قرآن کریم نیز میبینیم که خدای متعال از کلام موزون و قافیهدار با مشخصههای شعر و نثر مسجع برای تأثیرگذاری بیشتر مضامین عمیق دینی و تربیتی بهره گرفته است. آهنگین بودن شعر خواننده آن را خصوصا مخاطب کودک و خردسال را به تکرار آن در ذهن تشویق میکند و همین تکرار شدنهاست که پیام و مضمون شعر را در ذهن مخاطب نقش میبندد و علاوه بر ریتم و موسیقی گاهی یک تلنگر کوتاه و عمیق شاعرانه اگر خوب و دقیق بیان شده باشد، میتواند سالها تجربه به مخاطب منتقل کند. خصوصا در اشعاری که برای نوجوانان سروده میشود. ادبیات کودک و نوجوان ابزار تربیتی قوی و موثری است که میتواند در این شرایط امروز که کودک و نوجوان در معرض امواجی از اطلاعات درست و نادرست در فضای مجازی قرار دارد، خوراک فکری مناسب را در اختیار آنان قرار دهد. امیدوارم که با توجه به این جایگاه مهم ادبیات کودک و نوجوان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و دست کم یک رشته دانشگاهی به این زمینه در استان همدان اختصاص یابد.
به امید روزهای بهتر در ادبیات کودک و نوجوان