هگمتانه، گروه گفت‌وگو: یک عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا در همدان گفت: سازمان پیاده‌راه سازی با مشارکت مردم در شهر همدان شکل گیرد تا پیاده‌راه‌سازی‌ها با روند خوبی اجرایی و مشکلات موجود نیز حل شود.
به گزارش هگمتانه، محمدرضا عراقچیان؛ عضو هیات‌ علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه بوعلی‌سینا در دفتر هگمتانه حضور یافت و در خصوص پیاده‌راه‌سازی‌ها موضوعاتی را بیان کرد.
 این عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره به اینکه آغاز اجرای پیاده‌راه باباطاهر همدان اقدام مبارکی است، هرچند دیر اتفاق می‌افتد اما روند به کار گرفته شده خوب است اظهار کرد: موضوع مهم بعدی این است که شهرداری این پروژه را به صورت فازبندی پیش می‌برد.
عراقچیان با اشاره به اینکه در اجرای این پروژه‌ مطالعات اجتماعی توسط شهرداری با همکاری دانشگاه انجام شده است افزود: توصیه شهرداری و تیم مطالعاتی این بود که نباید عملیات اجرای تمام خیابان باباطاهر به یکباره آغاز شود و باید به مرور پیش رود که خوشبختانه همین اتفاق افتاد.
وی با اشاره به اینکه پیاده‌روها دو موضوع اجتماعی و معماری و شهرسازی را دربرمی‌گیرند عنوان کرد: در خصوص موضوع اجتماعی باید گفت که در حوزه مباحث انسانی، به ارتباط بیشتر انسان‌ها با یکدیگر نیازمندیم، بنابراین برای انسان‌ها باید فضاهایی را ایجاد کنیم که با هم تعامل بیشتری داشته باشند.
این عضو هیات‌ علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره اینکه در زندگی شهری امروز متاسفانه کم‌کم در حال از دست دادن تعامل‌ها هستیم مثلا به جای اینکه از بقالی محله خود خرید کنیم، به فروشگاه رفته و سبدی را پر از خرید می‌کنیم؛ حتی آن فروشنده هم کم‌کم در حال حذف شدن است و از طریق بارکدخوان خود هزینه‌ها را هم می‌توانیم حساب می‎کنیم و بعد از فروشگاه خارج می‎‌شویم و به این شکل انسان‌ها دلشان برای حرف زدن تنگ می‌شود.

  پیاده‌راه‌ها محلی برای تعامل اجتماعی و فرهنگی
وی با بیان اینکه امروز وقتی در شهر می‌چرخیم دلمان برای حرف زدن تنگ می‌شود ادامه داد: قدیما وقتی به مرکز محله خود، سرچمن می‌رفتیم از حال یکدیگر باخبر می‌شدیم، آنجا نوعی تعامل زندگی اجتماعی میان افراد برقرار بود اما زندگی ماشینی امروز باعث شده آن زندگی‌ها حذف شود و این بشود که با هیچ کس حرف نزنیم.
عراقچیان با اشاره به اینکه یکی از جاهایی که می‌توانیم حرف بزنیم و تعامل داشته باشیم بازارهاست؛ محل‌هایی که آنجا تعامل اجتماعی و فرهنگی صورت می‌گیرد گفت: پیاده‌راه‌ها هم از جاهایی هستند که می‌توانیم ارتباط و تعامل داشته باشیم.
وی با بیان اینکه امروز افراد زیادی روزانه در پیاده‌راه بوعلی همدیگر را می‌بینند و ارتباط برقرار می‌کنند که اتفاق خیلی خوبی است افزود: در این محیط فرهنگی دیالوگ و گفت‌وگو برقرار است و زندگی اجتماعی وجود دارد.

   کسی در کار پیاده‌راه‌ها ان‌قلت نیاورد
 این عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا بیان کرد: خواهشمندم کسانی در کار پیاده‌راه‌ها ان‌قلت نیاورند و اجازه دهند حال که شهرداری و شورای شهر با کمک کارشناسان، مدیران، رسانه‌ها و... همت کردند کار را آغاز کنند، آن را به خوبی هم پیش ببرند.

   6 خیابان مرکزی همدان به قرارگاه رفتاری تبدیل شود
وی عنوان کرد: امیدواریم ۶ خیابان مرکزی همدان نه تنها پیاده‌راه بلکه مرکزی برای عرصه تعاملات اجتماعی یا قرارگاه رفتاری و محلی برای حرف زدن باشند.
عراقچیان با بیان اینکه در شهرداری سازمانی به نام سازمان پیاده‌راه‌ها نیاز داریم عنوان کرد: شاید به نوعی مدیریت کلان پیاده‌راه‌ها مربوط به سازمان‌هایی مانند شهرداری‌ها، میراث فرهنگی و فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد اما بقیه کار باید دست مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد باشد.
وی با تاکید بر اینکه باید کاری کنیم هر خیابان یک داروخانه باشد اضافه کرد: داروخانه فرهنگی، هنری، اقتصادی، اجتماعی و ... نیاز است تا مردم در آن درمان شوند چرا که شهر ما به شدت نیاز به درمانگر دارد.

  هفته‌ای یک نمایشگاه در پیاده‌راه بوعلی برگزار شود
 این عضو هیات‌ علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه بوعلی‌سینا برگزاری هفته‌ای یک نمایشگاه را در پیاده‌راه بوعلی لازم دانست و گفت: هفته‌ای یک چند‌شنبه بازار واقعی در این پیاده‌راه راه‌اندازی شود، البته معنی چندشنبه بازار این نیست که روز مغازه داشته باشند و شب‌ها بساط و دست‌فروشی کنند، بلکه کسانی وارد این بازارها بشوند که نیازمندانی واقعی هستند و دست‌فروشی می‌کنند.
وی با بیان اینکه باید بتوانیم چندشنبه بازار هنر، تئاتر، خط و مواردی از این قبیل را راه‌اندازی کنیم و افرادی محصولات خود را به این بازارها بیاورند و عرضه کنند افزود: مدتی در دوره شهرداری آقای کرباسچی در تهران این رویه رسم شد اما متاسفانه ادامه پیدا نکرد، آن زمان بالای پارک لاله بازارچه خوداشتغالی‌ راه‌اندازی شده بود که از مغازه‌داران یا اجاره نمی‌گرفتند یا اگر هم بود بسیار کم بود.
عراقچیان ادامه داد: آنجا کسانی که هنر و یا توانایی انجام کاری را داشتند اما شرایط اجاره مغازه را نداشتند، می‌توانستند محصولات دست و هنر خود را عرضه ‌کننند، یکی صورتک می‌ساخت و می‌فروخت و آن دیگری تئاتر اجرا می‌کرد و به همین منوال کار پیش می‌رفت.
 وی با بیان اینکه امیدوارم این اتفاق در پیاده‌راه‌های همدان هم بیفتد افزود: در شهر سنندج یک خیابان مختص فروش سبزی‌های کوهی وجود دارد، ما هم در حجم کوچکی در سبزه میدان از این خیابان داریم و غازیاغی و شنگ و... می‌فروشیم اما کار سنندج وسیع‌تر است.
این عضو هیات‌ علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه بوعلی‌سینا بیان کرد: امیدوارم مسئولان همدان به این موارد دقت کنند، همین کار فروش گیاهان کوهی عامل سه ماه اشتغال است، ضمن اینکه کلاس آموزشی چیدن، نحوه فروش، آشپزی، تنوع غذاها و عرضه دم‌نوش هم می‌تواند باشد، دلیل اینکه رشت شهر خلاق غذا شناخته شده نیز همین است.

   افرادی که به پیاده‌راه بوعلی می‌آیند، بشاش‌ترند
وی با بیان اینکه وجود این خیابان می‌تواند شکم را سیر کند، تعامل افراد را بالا ببرد، اخلاق انسان‌ها را خوب کند و محل بزله‌گویی‌ها باشد گفت: واقعا حس می‌کنم انسان‌هایی که در همدان به پیاده‌راه بوعلی می‌آیند، بشاش‌ترند چون خودرو نیست و امنیت برقرار است و خانواده‌ها دست فرزندانشان را می‌گیرند و در امنیت کامل قدم می‌زنند و خریدهایی هم انجام می‌دهند.
عراقچیان اضافه کرد: البته در پیاده‌راه بوعلی خیلی چیزها را هم کم داریم؛ این فضا به ماشین سیار خوراک، عرضه محصولات فرهنگی به معنای عام و دکه روزنامه‌خوانی‌، خانه چک ایمیل و اینترنت و از این قبیل امکانات نیاز دارد.
وی با بیان اینکه تقریبا ۲۰ پیاده‌راه‌‌ مختلف جهان را از نزدیک دیده‌ام و همه این اتفاقاتی که گفتم در آنها می‌افتد افزود: در جنوب شرق آسیا، کشورهای عربی، خاورمیانه، اروپا و خیلی دیگر از کشورها چنین پیاده‌راه‌هایی وجود دارد؛ کاری که شهرداری همدان هم آغاز کرده جزو بهترین اقدامی است تا اتفاقات جدید بیفتد.
 این عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره به اینکه مهم اتفاقات جدیدی است که به واسطه پیاده‌راه‌ها بیفتد و مهم تعداد پیاده‌راه‌ها نیست گفت: همدان نسبت به شهرهای ایران در زمینه تعداد پیاده‌راه‌ها وضعیت خوبی دارد؛ تقریبا ۱۲ سال قبل موج پیاده راه‌سازی در ایران راه افتاد و همدان و رشت پیشقدم بودند اما پیاده‌راه رشت به لحاظ اجتماعی از پیاده‌راه همدان پر‌رونق‌تر است.
 وی با بیان اینکه نشاط، تنوع فرهنگی و روحیه مردم در رونق پیاده‌راه‌ها موثر است افزود: کف خیابان، جداره ساختمان، خود خیابان و ... یک کالبد محسوب می‌شوند و خارج از آن، کالبد انسان‌ها را هم داریم که باید در پیاده‌راه‌سازی به آن‌ها توجه کنیم.
عراقچیان خاطرنشان کرد: درست است انسان‌ها فرهنگ متفاوتی دارند و ما در ایران ۷۲ فرهنگه هستیم اما موضوعاتی مانند تعاملات اجتماعی، گفت‌وگو، تعامل و ارزش‌ها را هم حتما در کنارش داریم و باید در پیاده‌راه‌سازی به آن‌ها توجه کنیم.
‌وی با اشاره به اینکه همدان نیاز به شادی دارد و یکی از علل بشاش نبودن مردمان یک شهر هم به اقلیم آن شهر برمی‌گردد عنوان کرد: یادم است از اواسط مهرماه در همدان سرما شروع می‌شد و تا اواخر اردیبهشت ماه برف بود و سرما ادامه داشت، یعنی ۶ ماه باید قوز می‌کردیم تا سردمان نشود و این بر رفتار ما اثر می‌گذاشت و این می‌شد بیخ خانه زندگی می‌کردیم و شهرمان شاد نبود.
 این عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه باید یادی از شهردار اسبق همدان مرحوم بهنامجو کنیم که در تغییر روحیه مردم و اینکه شاد باشند، تاثیر زیادی داشت افزود: زمانی که آن مرحوم  شهردار نشده بود، ساعات اولیه مغرب مردم به خانه‌هایشان می‌رفتند تا به تاریکی برنخورند، اما کم‌کم ایشان پارک در شهر ایجاد کردند و چراغانی‌هایی شد و آنقدر در شهر بلوار زدند، که حتی مردم نام مرحوم بهنامجو را بلوارجو گذاشتند؛ با این کارها بود که روحیه مردم کمی تغییر کرد و ساعت‌های زیادی از شب، شهر همدان زنده شد.

  خدمات شهرداری‌ها بر روحیه‌بخشی مردم موثر است
 وی با بیان اینکه جز اقلیم خدمات شهرداری‌ها هم بر روحیه‌بخشی افراد موثر است خاطرنشان کرد: اینکه مغازه‌هایی را ساماندهی کنیم که بتوانند شبانه هم فعالیت کنند، در روحیه‌بخشی به افراد موثر است و بر رونق اقتصادی خانواده‌ها تاثیر دارد.
عراقچیان بیان کرد: شهر باید طوری زنده باشد تا افرادی که از صبح تا شب مشغول کارند، بتوانند ساعاتی از شب خانواده‌های خود را به گردش و تفریح ببرند.

  ایده شهر ۲۴‌ساعتی با پیاده‌راه‌ها قابل اجراست
وی با بیان اینکه شهر ما باید در شب زنده باشد افزود: ایده شهر ۲۴‌ساعتی را می‌توان با پیاده‌راه‌ها در همدان فعال کرد؛ در یک کنفرانس مجموعه کنفرانس‌های شهرداری موضوع شهر ۲۴‌ساعتی در قالب «شهر برتر طرح برتر» مطرح شد که آنجا گفتم نمی‌خواهد شهر ۲۴ ساعتی بسازید و بیایید حداقل خیابان ۲۴‌ساعتی ایجاد کنید؛ وجود این شهر و خیابان مخالفانی هم دارد چرا که برخی می‌گویند در شب باید شهر کاملا بخوابد.

   نسخه منحصر به فرد پیاده‌راه اکباتان اجرایی نشد
این عضو هیات‌ علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره به اینکه امروز دیگر دوران قدیم نیست که شهر کامل بخوابد بلکه خیلی‌ها در شب بیرون می‌آیند ادامه داد: پلیس، اورژانس، هتل و همه در شب کار می‌کنند و دیگر آن موضوع که باید در شب شهر کاملا بخوابد خصوصا در کلان‌شهرها معنا ندارد و باید فضاهایی ایجاد و شهر را زنده كرد.
وی با اشاره به اینکه نیاز داریم شب‌ها هم شهر ما فعال باشد كه در بین پیاده‌راه‌ها بوعلی فعال شده اما اکباتان فعال نیست گفت: می‌شود روی پیاده‌راه اكباتان بحث کرد؛ اکباتان از لحاظ شهرسازی به آن هدف مورد نظر نرسیده چرا که هر خیابانی در هر جای دنیا یک نسخه منحصر به فرد دارد و نمی‌توان نسخه‌ای که در بوعلی اجرا كردیم و موفق بوده را در آن خیابان هم اجرا کنیم.

   نسخه درمان پیاده‌راه اکباتان مشارکت اجتماعی است
 عراقچیان با تاکید بر اینکه نسخه پیاده‌راه اکباتان مشارکت اجتماعی است عنوان کرد: پیاده‌راه بوعلی حمایت هیات علمی دانشگاه را داشت و موفق شد؛ من خودم و آقای دکتر سروش در اجرای این طرح تا یک نیمه شب با مغازه‌داران بوعلی نشستیم و صحبت کردیم تا قانع شوند.
وی با بیان اینکه همان روزی که بچه‌های معاونت شهرسازی شهرداری همدان کلنگ پیاده‌راه سازی را بر زمین زدند، مردم مخالفت کردند که ما ماشین داریم و باید به پیاده‌راه بیاوریم و کار و کاسبی داریم ادامه داد: ماه رمضان بود که بعد از افطار رفتیم و با مردم خیابان بوعلی صحبت کردیم و این جلسه تا یک نیمه شب ادامه داشت.
این عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا تصریح کرد: ما آنجا به مردم قول دادیم و تعهد گرفتند که اگر با پیاده‌راه‌سازی کار و کاسبی آنها آسیب ببیند ما باید جبران کنیم که خوشبختانه طبق پیش‌بینی‌ها آسیب ندید، هم شهرداری جبران کرد و هم حمایت علمی داشت.

   شهرداری در کار پیاده‌راه سازی کار عقلانی کرد
 وی با اشاره به اینکه مطمئن بودیم طبق تجربه موجود در شهرهای دیگر کار در پیاده‌راه بوعلی شدنی است و از طرفی می‌دانستیم آنجا نسخه فرهنگی دارد گفت: شهرداری وقت در اکباتان با هیچ کس مشورت نکرد و خودش کار را پیش برد و ضررش را دید اما در خیابان باباطاهر کار عقلانی کرد و به دانشگاه گفته شد که مطالعه کنید و ایده دهید که اولا ما تا کجا کار را انجام دهیم و دوما باید چه کار کنیم.
عراقچیان با بیان اینکه برای پیاده‌راه سازی باباطاهر با اصناف در مسجد جلسه گذاشتیم و این مهم است که با چه کسانی و کجا جلسه برگزار شود افزود: ما در اینجا رویکردمان این بود که با دید حکمروایی و نه حمکفرمایی روی مسئله فکر کنیم و به این ترتیب با کمک اصناف کار را پیش ببریم و این شد همه بحث و گفت‌وگو کردند و به یک مدل واحد رسیدند.

  حل مشکل پیاده‌راه اکباتان با دعوت کسبه به مشارکت اجتماعی
وی با اشاره به اینکه در حل مشکل پیاده‌راه اکباتان اولین کاری که باید انجام دهیم این است که کسبه را وارد مشارکت اجتماعی کنیم گفت: ما باید به آنها بگوییم که خیلی از شغل‌ها مناسب پیاده‌راه نیست، مثلا آهن‌فروشی باید تغییر کند؛ باید کسبه را به تغییر شغل در اکباتان تشویق کنیم.
این عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه می‌شود طرح‌هایی برای رونق مشاغل پیاده‌راه اکباتان مطرح کرد، مثلا محلی برای فروش لوازم دست دوم باشد؟ افزود: بله؛ می‌شود اتفاقا شبیه آن طرح‌ها را به شهرداری دادم که در پیاده‌راه اکباتان اجرایی شود.
وی خاطرنشان کرد: در شهر منچستر که بودم روز تعطیل یکشنبه یک خیابانی رفتم که کف آن مانند زمین چمن بازی بود، در این محل هر کس با ماشین خود می‌آمد و صندوق عقب ماشینش را بالا می‌داد و لوازم اضافی منزلش را می‌فروخت، بدون اینکه یک دلال و یا یک سمساری وسایلش را بخرند و با قیمت خیلی گران‌تر به دیگران بفروشد.
عراقچیان با اشاره به اینکه این کار در پیاده‌راه اکباتان شدنی است و شبیه آن طرح‌هایی را به شهرداری دادم تاکید کرد: اگر بخواهد طرحی در پیاده‌راه اکباتان اجرایی شود باید دست‌دوم فروشان جنس خود را بفروشند و واسطه نداشته باشند.

  پیاده‌راه اکباتان خیابان خوراک ارزان قیمت شود
وی با بیان اینکه یکی دیگر از طرح‌ها این است که پیاده‌راه اکباتان خیابان خوراک شود افزود: در حال حاضر خیابان مهدیه همدان به خیابان خوراک تبدیل شده است اما برای افراد لاکچری، یعنی کسانی که پولدارند و می‎توانند غذاهای گرانی بخرند که باید گفت همه که پولدار نیستند و ما به خیابان خوراک ارزان قیمت نیاز داریم.
این عضو هیات‌ علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره به اینکه همه مردم به دنبال غذای گران نیستند و خیلی‌ها به دنبال غذایی هستند که از خوردنش لذت ببرند و دغدغه پرداخت پولش را نداشته باشند گفت: نمونه این نوع غذاها را در کوچه استر داشتیم که چند مغازه فلافل‌فروشی بود و این کوچه شب‌ها خیلی رونق داشت و خوراک ارزان عرضه می‌شد.
وی بیان کرد: موافق نیستم یک فلافلی بالا برود و خیابان مهدیه مغازه‌ای اجاره کند و ماهی چند ده میلیون اجاره دهد، برخی افراد آنجا نمی‌روند، چون لاکچری است و غذاهای گران عرضه می‌شود و افراد جامعه ما اقشار مختلف هستند و از درآمد بالاتر از صد میلیون تومان در ماه داریم تا درآمد دو یا سه میلیون و حتی کمتر که باید برای این قشر کم‌درآمد هم فکری کنیم.
عراقچیان با بیان اینکه گزینه سوم برای اکباتان فروش محصولات استوک و تاناکورا است و آن هم تنها عرضه لباس نیست اضافه کرد: برای افراد کم‌درآمد باید لباس، خوراک، لوازم خانه و ... ارزان باشد و از دید من این می‌تواند در پیاده‌راه اکباتان شکل گیرد.

 مشکلات حقوقی مغازه‌های پیاده‌راه اکباتان احکام ثانویه می‌خواهد
وی تصریح کرد: مغازه‌های پیاده‌راه اکباتان باید فعالیت معمول خود را داشته باشند و کسی مزاحم نشود اما ساعاتی که آنها نیستند، وسط پیاده‌راه اتفاقی بیافتد که عنوان شد، البته مشکلات حقوقی و فنی و دیگر مسائل وجود دارد و باید همه این را در نظر گرفت.
این عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا گفت: مشکل حقوقی مغازه‌های پیاده‌راه اکباتان این است که عمده مغازه‌های آنجا سرقفلی هستند و برای اینکه سرقفلی شغلش را تغییر دهد، باید مالک از لحاظ حقوقی رضایت دهد و متاسفانه اجازه نمی‌دهد.
 وی یادآور شد: در این خصوص باید دادگاه، دارایی، دادستان و دیگر سازمان‌های مربوطه ورود کنند؛ مالک می‌گوید باید 10 تا 15 درصد ارزش معاملاتی را مغازه‌دار به او بدهد تا اجازه دهد شغلش را تغییر دهد در حالی که گاهی باید احکام ثانویه را از لحاظ حقوقی وارد کنیم که این را باید دادستان وارد شود و حل کند.
عراقچیان بیان کرد: گاهی یک شغلی 40 سال پیش بوده و فردی در آن کار می‌کرده اما امروز دیگر آن شغل رونق ندارد و باید تغییر کند و متاسفانه مالک هم اجازه نمی‌دهد یا فوت کرده است و حال وراث مالک شدند که اجازه نمی‌دهند، در این خصوص هیچ کسی نمی‌تواند مشکلی را حل کند که حتی اگر یکی از وراث شکایت کند، قانون می‌گوید باید مغازه را تخلیه کرد، در صورتی که این موارد باید قوانین ثانویه داشته باشند.
وی با تاکید بر اینکه مشکلات حقوقی مغازه‌ها را باید حل کرد افزود: مغازه‌های خیابان باباطاهر، اکباتان، شهدا و بخشی از خیابان تختی مشکل سرقفلی دارند که باید حل شوند، فردی که بخواهد شغلش را تغییر کند باید صنف، شهرداری، مالک، دارایی و مالیات را راضی کند و روال سختی دارد و به این خاطر است که می‌گویم سازمان پیاده‌راه سازی با مشارکت مردم شکل گیرد تا یکی‌یکی مشکلات حل شود.
این عضو هیات‌ علمی دانشگاه بوعلی‌سینا بیان کرد: می‌شود با کمی همت و مشارکت مردم، مشکل پیاده‌راهی نظیر اکباتان را حل کرد که البته کمی سخت است و مسائلی دارد اما قابل حل است.