هگمتانه، گروه گفت‌وگو: امروزه می‌توان از روانشناسی به عنوان ضرورتی در سبد خانوارها نام برد چراکه روانشناسی می‌تواند نقش بسزایی را در سلامت روان جامعه داشته باشد.
به گزارش خبرنگار هگمتانه، روان‌شناسی؛ علمی که با ذهن، روح و روان آدم‌ها سروکار دارد و این ارتباط حتی گاه به جسم هم می‌کشد از جمله رشته‌هایی است که از قضا پیوند خوبی هم با ادبیات پیدا کرده است. دلیل این پیوند را شاید بتوان ذات این رشته و نحوه ارتباطش با افراد دانست. از دیگر سو علم روان‌شناسی از آن دسته علومی است که با رشته‌های متفاوت بسیاری در ارتباط است. این علم نه‌تنها با پزشکی و شاخه‌های فیزیولوژی و عصب‌شناسی و… ارتباط پیدا می‌کند که با علومی نظیر فلسفه، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی و… نیز مرزهایی مشترک و درهم‌آمیخته دارد. این رشته در تقسیم‌بندی‌های درونی خود نیز شاخه‌های مختلفی چون روان‌شناسی عمومی، روان‌شناسی بالینی، روان‌شناسی صنعتی و سازمانی و… دارد که هرکدام در ادامه تقسیم‌بندی‌های جزئی‌تری می‌پذیرند. امروزه اهمیت این رشته بیش از پیش شناخته‌ شده است و مراجعه به روان‌شناس اگرچه همچنان با مقاومت‌هایی از سوی افراد مواجه است اما قابل قیاس با زمان گذشته و آن پیچیدگی‌ها و پس‌زدن‌ها نیست و به جرات می‌توان گفت پرداختن به این رشته در جامعه و از سوی دست‌اندرکاران امر خود نیروی محرکه مثبتی در این راستا بوده است. از این میان می‌توان به بزرگداشت این رشته در قالب روز روانشناس در9 اردیبهشت‌ ماه هرسال اشاره کرد، در آستانه روز روانشناس بر آن شدیم تا به سه نفر از متخصصان این حوزه گفت‌وگویی داشته باشیم.

  سلامت روان مستقیماً بر کیفیت زندگی و شادابی ما تأثیر می‌گذارد
حمید رنجبران، روانشناس بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار هگمتانه، اظهار کرد: این روز فرصت مغتنمی است تا به اهمیت کار حیاتی و تأثیرگذار روانشناس در بهبود سلامت روانی جامعه بپردازیم و قدردان تلاش‌ها و فداکاری‌های آنها در راستای ارتقای بهزیستی افراد باشیم.
وی درباره وضعیت کلی سلامت روان در جامعه و در پاسخ به این سؤال که آیا موافقید که مشکلات روانی مثل افسردگی پنهان یا خشم فروخورده در میان مردم ما زیاد است، اظهار کرد: متأسفانه بله، این مشکلات در جامعه ما زیاد هستند، بسیاری از افراد به دلیل استرس‌های روزانه و فرهنگی که برای بروز احساسات محدودیت ایجاد می‌کند، دچار این مشکلات می‌شوند.
این روانشناس بالینی در ادامه گفت: علل افسردگی می‌تواند متفاوت باشد، از عوامل ژنتیکی و تغییرات مغزی گرفته تا تجربیات ناراحت‌کننده و مشکلات در روابط. برای مقابله با افسردگی، افراد باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنند، ورزش کنند و رژیم غذایی مناسبی داشته باشند، آگاهی‌بخشی در جامعه هم می‌تواند به پیشگیری از افسردگی کمک کند.
رنجبران در پاسخ به این سؤال که چقدر مهم است که مردم به سلامت روان خود به اندازه جسم خود اهمیت بدهند، افزود: سلامت روان مستقیماً بر کیفیت زندگی و شادابی ما تأثیر می‌گذارد، رسیدگی به سلامت روان به ما کمک می‌کند تا بهتر با مسائل زندگی کنار بیاییم و احساساتمان را مدیریت کنیم، پس باید به اندازه سلامت جسمی به آن اهمیت داد.
 مذهب و معنویت می‌توانند نقش مهمی در تأمین آرامش و کمک به سلامت روان داشته باشند
وی در خصوص نقش مذهب و پرداختن به امور معنوی در ایجاد آرامش و ارتقای سلامت روان نیز اظهار کرد: مذهب و معنویت می‌توانند نقش مهمی در تأمین آرامش و کمک به سلامت روان داشته باشند، برای بسیاری از افراد، ایمان و فعالیت‌های مذهبی مثل دعا، مراقبه یا شرکت در مراسم معنوی، منابع قدرتمندی برای مقابله با استرس‌ها هستند و حس معناداری به زندگی می‌دهند، همین امر می‌تواند به ایجاد تعادل روانی و احساس آرامش کمک کند.
این روانشناس بالینی در این خصوص ادامه داد: البته، نقش مذهب در سلامت روان به تفسیر و نگرش فرد به آموزه‌های دینی و همچنین تجربیات شخصی او بستگی دارد.
رنجبران با بیان این مطلب که فرهنگ ما بر ارزش‌ها و باورهای مربوط به سلامت روان تأثیر زیادی دارد، افزود: گاهی اوقات، فرهنگ سکوت و نادیده گرفتن، مشکلات روانی را تشویق می‌کند، برای بهبود این شرایط، باید به آموزش و افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت سلامت روان، از کودکی تا بزرگسالی، تمرکز کنیم.
وی همچنین در پاسخ به این سؤال که با توجه به شیوع اختلالات روانی، چه روش‌های پیشگیری و درمانی را پیشنهاد می‌کنید، بیان کرد: پیشگیری می‌تواند شامل اقداماتی مثل مدیریت استرس، تقویت مهارت‌های اجتماعی و حفظ تعادل کار و زندگی باشد، درمان معمولاً بسته به نوع اختلال، می‌تواند شامل روان‌درمانی، مداخلات دارویی و یا ترکیبی از هر دو باشد.
وی در مورد چگونگی کمک به کسانی که با مشکلات روانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، ابراز کرد: اولین قدم، شناسایی و پذیرش مشکل توسط فرد است، سپس، تشویق و حمایت برای جست‌وجوی کمک حرفه‌ای اهمیت دارد، همچنین، ایجاد یک شبکه حمایتی مثل دوستان و خانواده می‌تواند به فرد کمک کند تا از مواجهه با این چالش‌ها نترسد و به‌طور مؤثرتری با آن‌ها مقابله کند.

  افسردگی و اضطراب دو مورد از رایج‌ترین اختلالات روانی هستند
این روانشناس بالینی در مورد متداول‌ترین اختلالاتی که در جلسات مشاوره مشاهده می‌شوند، اظهار کرد: افسردگی و اضطراب دو مورد از رایج‌ترین اختلالات روانی هستند که در مراجعین مشاهده می‌شود و با توجه به استرس‌های موجود در جامعه، اختلالات مرتبط با استرس مثل PTSD نیز رو به افزایش است.
رنجبران در جواب این سؤال که برای افزایش آگاهی عمومی پیرامون سلامت روان چه رویکردهایی پیشنهاد می‌کنید، عنوان داشت: برای افزایش آگاهی، رسانه‌ها باید نقش فعالتری ایفا کنند، برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی، بهره‌گیری از شبکه‌های آنلاین برای گسترش دسترسی به اطلاعات معتبر و اهمیت دادن به بحث‌های سلامت روان در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی می‌توان موجب بهبود سطح دانش عمومی نسبت به این موضوعات شود.
وی همچنین در خصوص چالش‌های متعدد روانشناسان در ایران، نیز ابراز داشت: بزرگ‌ترین چالشی که روانشناسان با آن مواجه هستند، کمبود آگاهی عمومی در مورد اهمیت سلامت روان و همچنین کمبود پوشش بیمه برای خدمات روانشناسی است که دسترسی به خدمات متخصصان را برای بسیاری از افراد دشوار می‌سازد.
 بیمه‌های درمانی در ایران اغلب هزینه‌های مربوط به خدمات روانشناسی را پوشش نمی‌دهند
این روانشناس بالینی گفت: بیمه‌های درمانی در ایران اغلب هزینه‌های مربوط به خدمات روانشناسی را پوشش نمی‌دهند که موجب می‌شود بسیاری از افراد به دلیل نگرانی از هزینه‌های بالا از دریافت این خدمات صرف‌نظر کنند، این شرایط هم به بار مالی مراجعان و هم به مشکلات روانی در جامعه می‌افزاید، بهبود پوشش بیمه‌ای توسط دولت و شرکت‌های بیمه‌گر می‌تواند دسترسی به خدمات سلامت روان را افزایش دهد و نیازمند تلاش مشترک از سوی سیاست‌گذاران و متخصصان است.
وی در ادامه سخنانش در رابطه با معضل روانشناسی زرد، روانشناسی اینستاگرامی و کلا در زمینه دخالت افراد غیرمرتبط در این حوزه توضیح داد: روانشناسی زرد به اشتراک‌گذاری اطلاعات نادرست و گاه اغراق‌آمیز در زمینه روانشناسی توسط کسانی اشاره دارد که مجوز یا تخصص لازم را ندارند و ممکن است انگیزه‌هایی چون شهرت یا سودجویی داشته باشند.
این روانشناس بالینی اظهار کرد: روانشناسی شبکه‌های اجتماعی به توصیه‌های روانشناختی می‌پردازد که توسط افراد غیرمتخصص در فضای آنلاین همچون اینستاگرام منتشر می‌شود، این اطلاعات، که بدون نظارت کافی ارائه می‌گردند، ممکن است زیان‌آور باشند.
وی اضافه کرد: ورود افراد فاقد صلاحیت به عرصه مشاوره و درمان روانشناختی، علاوه بر ظرفیت آسیب‌رسانی به جویندگان خدمات متخصص، به اعتبار این حرفه نیز لطمه می‌زند.
رنجبران اظهار کرد: مبارزه با این چالش‌ها مستلزم ارتقاء آگاهی عمومی، آموزش شناسایی منابع موثق، تقویت نظارت بر محتوای روانشناسی آنلاین و برخورد قاطع با افرادی است که بدون اجازه قانونی به ارائه خدمات روانشناختی می‌پردازند، این اقدامات به حفظ کیفیت و اعتبار خدمات روانشناختی کمک خواهد کرد.
وی در خصوص حمایت از روانشناسان بخصوص افراد جوان در این حرفه، بیان کرد: برای حمایت از روانشناس تدابیری نظیر فراهم کردن دوره‌های کارآموزی مؤثر، ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب، ارائه بورسیه‌های تحصیلی، تقویت برنامه‌های آموزش مداوم و ارتقای دسترسی به منابع پژوهشی مدرن باید به اجرا درآیند، همچنین، توسعه شبکه‌های حمایتی و مشورتی برای به اشتراک‌گذاری دانش و تجربیات به روانشناسان جوان کمک می‌کند تا در مواجهه با چالش‌های حرفه‌ای پیشرفت کنند.

  علم روانشناسی علم وهنری است که با مسائل سازشی آدمی کار دارد
در ادامه نیز حسین محققی، عضو هیأت علمی گروه روانشناسی دانشگاه بوعلی سیناو زوج درمانگر در گفت‌وگو با خبرنگار هگمتانه با بیان اینکه آرزو دارم روزی فرا‌برسد که جامعه ایرانی به اهمیت وجود روانشناس و متخصص حوزه روانی برسند، در مورد اینکه چرا اغلب مردم به دنبال درمان روان خود نمی‌روند، اظهار کرد: یک بخشی از این موضوع به ضعف آگاهی و فقر شناخت بر می‌گردد و آن آگاهی لازم را در مورد روان‌شناختی به مردم نداده‌ایم. علم روانشناسی علم وهنری است که با مسائل سازشی آدمی کار دارد.
حسین محققی دانشیار روانشناسی دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه مردم با باورهای غلط در روان‌شناختی مواجه هستند، بیان کرد: وقتی به فردی می‌گوییم شما مشکل روانی دارید، گویی یک نیشتر بزرگ به او می‌زنید، در حالیکه داشتن درد روان مانند درد جسم یک امر عادی است چه بسا که فشارها، تنش‌ها، استرس‌های روزمره، مشکلات آموزشی، اقتصادی و... می‌تواند ما را از نظر روانی دچار چالش‌ها و فرسایش و فرسودگی‌های خودش کند.
این روانشناس در ادامه توضیح داد: اما افراد نمی‌دانند که برای التیام بخشی به این موارد باید نزد یک روانشناس رفت، البته ادعا نمی‌ کنیم که روانشناس تمام دردهای شما را مداوا می‌کند بلکه روانشناس یک همدل و طبیب درد آشنا برای شما است و می‌تواند شرایط شما را درک کند راهکار مناسب ارائه کند.

 در فضای مجازی افرادی تحت عنوان روانشناسان زرد در حوزه روانشناسی ورود کرده اند و این حوزه را با بحث‌های سطحی و ابتدایی بدون دانش روانشناسی و علم آن، آلوده می‌کنند
محققی با بیان این مطلب که جامعه در حوزه روانشناختی ضعف دارد، تصریح کرد: یک بخش آن به همکاران روانشناس بر‌می گردد که نتوانستند این حوزه را به درستی معرفی کنند و بخش دیگر آن به نو‌بودن علم روانشناسی بر‌می گردد که در ایران چنددهه سابقه دارد و از طرفی تنها چند‌سالی است که روانشناسی به طور جدی در زندگی مردم وارد شده است.
وی در ادامه افزود: زمانیکه مردم از روانشناسی شناخت نداشته باشند پس نمی‌توان انتظار زیادی هم داشت،البته آینده روانشناسی روشن و رو‌به رشد است و در کلینیک شاهد این هستم که افرادی حتی از روستاها مراجعه می‌کنند و در خصوص مسائل خانواده و یا فرزندانشان گفت‌وگو دارند.
وی عنوان داشت: طی سال‌های اخیر افراد در بحث مشاوره‌های پیش از ازدواج به این نتیجه رسیده‌اند که از یک روانشناس کمک بگیرند تا مسیر درستی را انتخاب کنند.
این روانشناس به مشکلات حوزه روانشناسی از جمله عدم پوشش بیمه‌ها اشاره و بیان کرد: متأسفانه بیمه‌ها خدمات روانشناسی را پوشش نمی‌دهند و حوزه سلامت به حوزه روانشناختی بها نمی‌دهد.
محققی با بیان اینکه اگر خدمات روانشناسی تحت پوشش بیمه باشد بدون شک اقبال بیشتری از سوی مردم در این حوزه صورت می‌پذیرد، افزود: از سوی دیگر اگرچه هزینه‌های روانشناسی نسبت به سایر حوزه‌ها بالا نیست اما باز هم برای افراد سخت است، از همین روی دولت باید در این زمینه ورود پیدا کند و بخشی از هزینه‌های روانشناختی را با راه‌اندازی مراکز تخصصی دولتی تحت پوشش قرار بدهد.
این روانشناس در ادامه سخنانش در مورد وجود افسردگی‌ها در جامعه اظهار کرد: اگر تبیین شناختی را بخواهیم در نظر بگیریم این نشخوارهای فکری که در ما وجود دارد در کنار فقر مهارت‌های اجتماعی، زندگی و فردی و ضعف شبکه‌های حمایتی موجب بروز افسردگی‌ها می‌شوند.
وی ادامه داد: موضوع دیگر اینکه مشکلات روانشناختی اخیرا شناخته ونشانه‌گذاری می‌شوند چرا‌که علم روانشناسی رشد کرده است در حالیکه قبلا وجود داشتند اما ناشناخته بودند‌.
محققی در این خصوص افزود: اضطراب و خشم و... همواره وجود داشته اما به تازگی شناخته شده‌اند بنابراین شاید به این دلیل باشد که فکر کنیم زیاد شده است.
وی با تأکید بر اینکه خود جامعه روانشناسی و مشاوره موضوع مهم دیگری است که باید مد نظر قرار بگیرد، بیان کرد: در تخصص روانشناسی گاه با خطاهایی مواجه هستیم و دانشگاه‌هایی که خیلی توانایی تربیت روانشناس را ندارند و دانشگاهی که حداقل هیأت علمی را دارد، توسعه کمی دانشجویان روانشناسی در گرایش‌های مختلف را به صورت گسترده انجام می‌دهد حتما کیفیت لازم را فارغ التحصیل آن دانشگاه نخواهد داشت و اینگونه است که دانشجو روانشناسی فارغ التحصیل می‌شود غافل از اینکه کوچکترین سواد در حوزه روانشناسی داشته باشد.
وی با بیان اینکه متأسفانه اکنون با افرادی مواجه هستیم که خارج از رشته روانشناسی در این حوزه فعالیت می‌کنند، عنوان کرد: حتی در فضای مجازی افرادی تحت عنوان روانشناسان زرد در حوزه روانشناسی ورود کرده اند و این حوزه را با بحث‌های سطحی و ابتدایی بدون دانش روانشناسی و علم آن، آلوده می‌کنند.
این روانشناس تصریح کرد: باید در تربیت روانشناسان اهتمام بیشتری شود، چرا که یک روانشناس در درجه نخست خودش باید متعهد، باسواد و ایمن باشد و از سویی مایه امنیت افراد شود نه اینکه کسی باشد که حتی نمی‌تواند مشکلات زندگی خود را حل کند.
وی در پایان سخنانش گفت: توصیه من به افراد جامعه این است که برای گرفتن خدمات روانشناختی به سمت افرادی بروند که فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های معتبر باشند و در کنار تخصص لازم، پروانه فعالیت را از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور داشته باشند. امیدورام مردم به رشدی برسند که برای حل مشکلات روانشناختی به متخصص مراجعه کنند.

  روانشناسی حوزه گسترده‌ای است که به بررسی افکار، رفتار، رشد و شخصیت می‌پردازد
آرزو نجاتیان، روانشناس در گفت‌وگو با خبرنگار هگمتانه با بیان اینکه روانشناسی حوزه گسترده‌ای است که به بررسی افکار، رفتار، رشد،شخصیت، احساسات، انگیزه‌ها و بیماری‌های روحی و روانی و رفتاری که در انسان‌ها هست، می‌پردازد.
وی با بیان اینکه برخی گمان می‌کنند روانشناسی حوزه کاری راحتی است و هر کسی می‌تواند در این حیطه فعالیت کند، عنوان کرد: اما باید گفت که روانشناسی مطالعه افکار، شخصیت و رفتار و احساسات و انگیزه‌هایی است که در واقع برای رشد ساختار‌مند شخصیتی کمک می‌کند.
نجاتیان با اشاره به اینکه برخی برداشت درستی از کار روانشناسی ندارند، تصریح کرد: خیلی‌ها فکر می‌کنند روانشناس قهرمان باهوشی است که می‌تواند هر حرکت و رفتاری را که از هر کسی سر می‌زند خیلی راحت حدس بزند و آن چیزهایی که از دید خیلی‌ها پنهان هست بتواند خیلی زود آن را حدس بزند و گاهی مواقع فکر می‌کنند که یک روانشناس پشت ده‌ها کتاب در اتاق نشسته و روی صندلی‌اش لم داده و به حرف‌های مراجعه‌کننده گوش می‌کند.
وی در ادامه اضافه کرد: شاید بتوان گفت این دشوارترین کار یک روانشناس است که بتواند با دغدغه‌های درمانجو و بیمار کنار بیاید و بتواند آن را حل کند، در نهایت کار اصلی و هدف اصلی روانشناس کمک به پیش‌بینی، توضیح و درک و بهبود رفتار انسان است.

  یک روانشناس به بهبود روان و علائم پریشانی روانی کمک می‌کند
وی اظهار کرد: با توجه به اهمیت بحث سلامت روان و مهم بودن سلامت روان درمان روان در جامعه بسیار مهم است و یک روانشناس به بهبود روان و علایم پریشانی روانی کمک می‌کند.
این روانشناس ادامه داد: یک روانشناس کمک می‌کند تا افراد جامعه بهتر‌و توانا‌تر با جامعه ارتباط داشته باشند و از سویی در مهارت‌های زندگی و افزایش کیفیت زندگی به آن‌ها کمک می‌کند.
نجاتیان در ادامه افزود: همچنین روانشناس افراد را در مهارت‌های فردی همچون فرزند‌پروری، ازدواج، شغل، ارتباط مؤثر و روابط بهبود بخش کمک می‌کند.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا اغلب افراد جامعه به‌دنبال درمان روان خود نیستند، تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد که ممکن است یک نفر از بین تعدادی از اختلالات روان رنج می‌برد و این یک نسبت خیلی بزرگ است و مطالعات نشان می‌دهد حتی افرادی که اختلالات روان در آنها بارز است به‌دنبال درمان نمی‌روند، چون هنوز هم افراد مشاوره و روانشناسی را به عنوان درمان نشناختیم و به عنوان یک ننگ و تحقیر خود می‌دانیم.
وی در همین مورد ادامه داد: باورهای غلطی در مورد بیماری‌های روانی می‌بینیم که وجود دارد و آن هم اینکه اکثر افراد از گفتن بیماری‌های روانی شرم دارند، چون از قضاوت اجتماعی ترس دارند و هیچ گاه به بیماری روانی خود اعتراف نمی‌کنند و شاید هم اگر بخواهند چیزی بگویند اطرافیان آنها را قضاوت کنند و این باعث می‌شود که فرد به مرور احساس افسردگی و درماندگی کند و همواره در خودش باشد.
نجاتیان بیان کرد: به عنوان مثال خیلی از ماها افسردگی را تجربه می‌کنیم و در خود و اطرافیان می‌بینیم که فرد حس خوبی نسبت به خود و زندگی اش ندارد و شاید مهم هم نباشد اما بعدها موجب به وجود آمدن انشعابات رفتاری در فرد می‌شود، اگرچه با این وجود باز هم از پذیرفتن کمک و نیاز به کمک از روانشناس ترس دارد.
این روانشناس در خصوص لزوم اهمیت توجه مردم به روان خود در کنار جسم، تصریح کرد: ما شکاف بزرگی در کنار درمان جسم و درمان روان می‌بینیم، و این شاید بدلیل اینکه بیماری‌های روانی مانند بیماری جسمی آسیب‌زا نباشد، اما در مورد مشکلات روانی خود با کسی صحبت نمی‌کنیم، حمایت دریافت نمی‌کنیم، اما انتظار یک روانشناس از کسی که نیاز به درمان دارد این است که افراد برای دریافت درمان روان به روانشناس مراجعه کند.
نجاتیان با تأکید بر اینکه باید مراقب سلامت روان باشیم و در صورت بروز مشکل حتما به روانشناس مراجعه کنیم، اظهار کرد: سلامت روان خودمان را باید جدی بگیریم.
وی عنوان کرد: با وجود اینکه روانشناسان در ایجاد یک جامعه سالم چه از نظر روانی و چه جسمانی نقش بسزایی دارند اما متأسفانه می‌بینیم که این نقش کم‌رنگ شده است اغلب مردم نسبت به جایگاه روانشناسی در سلامت روان آگاهی لازم را ندارند و البته این دلایل مختلف دارد که از جمله  آنها عدم فرهنگ‌سازی در این خصوص، بی‌توجهی مردم به روان خود، نبود جایگاه مناسب در جامعه برای روانشناس را می‌توان بیان کرد.
وی تأکید کرد: با این وجود تأثیر روانشناسان بر سلامت روان جامعه بر کسی پوشیده نیست.
این روانشناس در ادامه سخنانش در مورد افسردگی‌های پنهان در جامعه، خشم‌های فروخورده در جامعه و عصبی بودن افراد، اظهار کرد: این موضوع علت‌های مختلفی دارد یکی آنکه شاید نسبت به خودمان آگاهی نداریم و یا اینکه خودمان را زیاد نمی‌شناسیم،شرایط بد اقتصادی، استراحت ناکافی، ترافیک، تزریق عمدی نفرت از دیگران، تمایلات سرکوب شده، خشونت در جامعه و.. چیزهایی است که معمول‌ترین دلایلی است که باعث افسردگی شده و آن را پنهان کنیم.
وی توضیح داد: یک دلیل مهمی که من در جامعه می‌بینم فاصله گرفتن از معنویات و سطحی شدن احساسات است و فردی نیاز به یک خالق دارد و احساس پوچی می‌کند همین‌که با خدای خود سخن می‌گوید و همین که احساس آرامش را از معبود خود می‌گیرد می‌تواند مشکلات خود را در زندگی مدیریت می‌کند.
این روانشناس افزود: یک نکته مهم دیگر این است که بسیاری از ما خیلی وقت‌ها احساس امنیت روانی را از دست می‌دهیم و این باعث عصبی شدن، و احساس خلاء و در نهایت خشم فروخورده می‌شود.
نجاتیان عنوان کرد: احساس تنهایی، تنها زندگی کردن، دیر ازدواج کردن، استرس، نبودن شادی، نگرانی، عدم امنیت شغلی دلایل مهمی است که در خشم‌های فروخورده و عصبانیت جامعه را زیاد کند.