|
هگمتانه، گروه پزشکی و سلامت : نان قوت اصلی اکثر مردم جامعه است، بسیاری از ما هر روز یا دست کم چند روز هفته از نان استفاده می‌کنیم. نان بخش عمده‌ای از نیازهای انرژی، پروتئین و آهن بدن را تأمین می‌کند. از این‌رو شناخت بهترین نوع نان بسیار اهمیت دارد.
به گزارش خبرنگار هگمتانه، بر اساس شیوه‌نامه‌های رژیمی مربوط به سال‌های 2020 - 2015 میلادی، دست‌کم 50 درصد از غلات مصرفی روزانه باید از نوع غلات کامل باشد.
بررسی‌های انجام شده در ایران نشان داده است که مردم نان کامل را کمتر و نان سفید را بیشتر مصرف می‌کنند، درحالی که نان کامل مانند سنگک نسبت به نان‌های تهیه شده با آرد سفید مانند لواش از ارزش تغذیه‌ای بالاتری برخوردار است. بخش مهمی از آهن موردنیاز روزانه افراد از طریق نان تأمین می‌شود، مشروط به آنکه زمان ماندگاری خمیر برای انجام تخمیر، کافی باشد.
در سالیان گذشته اقدامات بسیاری برای گسترش میزان استفاده از نان کامل و فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در بین مردم انجام داده است. با این حال نیاز است که این اقدامات در سطح گسترده‌تری انجام گیرد که این امر، نیازمند استقبال مردم از مصرف نان کامل است.
ویژگی‌های نان کامل
نان‌هایی که با آرد کامل تهیه شده است، رنگ تیره‌تری دارد و خوب است بدانیم تغییر رنگ در این نوع نان به دلیل افت کیفیت آن نیست، بلکه به دلیل بالا رفتن درصد سبوس است.
آرد کامل حاوی جوانه و سبوس است؛ در حالی که آرد سفید دارای مقدار ناچیز سبوس و فاقد جوانه است.
آرد کامل منبع غنی‌تر از از فیبر و ویتامین‌های گروه B، منیزیم، سلنیوم، روی و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی دیگر نسبت به آرد سفید است که این خود می‌تواند دلیل مهمی بر اثرات سلامتی بخش نان کامل باشد.
نانی که خمیر آن به صورت طبیعی تخمیر می‌شود علاوه بر هضم بهتر، اسید اگزالیک و اسید فیتیک آن نیز کاهش و جذب آهن و کلسیم آن بهتر صورت گرفته و عطر و بوی بهتری دارد. در مقابل، نان حاصل از خمیرهایی که تخمیر نمی‌شود و یا با جوش‌شیرین تخمیر می‌شود به صورت فطیر و خمیر به دست مصرف‌کننده می‌رسد که هضم آن بسیار دشوار است و جذب آهن، کلسیم، روی و دیگر مواد تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
تحقیقات بسیاری نشان داده است که مصرف نان کامل به پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی، کمک می‌کند.
مهمترین فواید مصرف نان کامل
سبوس گندم جزو فیبرهای غذایی نامحلول است که در جلوگیری از یبوست و سایر بیماری‌های روده بزرگ تأثیر زیادی دارد. غلات کامل بیشتر از غـلات سبوس‌گیری شده، در دسـتگاه گوارش می‌ماند و احساس سیری بیشتری به فرد می‌دهـد که می‌تواند در کنترل وزن و پیشگیری از چاقی مؤثر باشد.
مصرف نان‌های کامل در مقایسه با نان‌های سفید به آهستگی قند خون را بالا می‌برد و در نتیجه می‌تواند به کنترل قند خون و پیشگیری از ابتلا به دیابت کمک کند. فیبر موجود در سبوس با اتصال به اسیدهای صفراوی یا چربی‌ها از جذب کلسترول و چربی مواد غذایی جلوگیری می‌کند که این امر باعث کاهش چربی خون شده و به طور غیرمستقیم از بروز بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری می‌کند. سبوس جزو مواد غذایی مطلوب برای باکتریهای مفید روده است که در مقابل امراض میکروبی روده اقدام می‌کند و سیستم ایمنی بدن را فعال می‌کند.
آهن، اسید فولیک و سایر مواد مغذی موجود در نان کامل به بهبود رشد جسمی و ذهنی کودکان کمک می‌کند. نان کامل سرشار از منیزیم است که برای عملکرد ماهیچه‌ها و سیستم عصبی اهمیت دارد و موجب تقویت استخوان‌ها و سیستم ایمنی بدن می‌شود.
با وجود ویژگی‌هایی که بر شمردیم، مردم همدان تاکنون از تولید این نان در همدان محروم بوده‌اند، و طبق سخنان متولیان امر تولید این نوع نان جزو برنامه‌ها است.
دکتر قدرت‌اله رستمی، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان همدان، در گفت‌وگو با خبرنگار ما بر لزوم استفاده از نان سبوس‌دار به منظور پیشگیری از ابتلا به سوء‌‌تغذیه و مشکلات گوارشی تأکید کرد و افزود: استان همدان 9 کارخانه آرد فعال دارد و جزو استان‌های خودکفا از لحاظ تولید گندم به شمار می‌آید ضمن اینکه مازاد تولید خود را به سایر استان‌ها صادر می‌کند.
وی با اشاره به اینکه کیفیت آرد گندم استان با توجه به شرایط اقلیمی بارش و نوع زمین متفاوت است گفت: خوشبختانه کیفیت آرد همدان مطلوب است و طبق استانداردهای موجود تولید می‌شود.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان همدان با اشاره به اینکه آردهای توزیع شده بین نانوایی‌های استان کیفیت لازم را داراست و به تمام معاونت‌های غذا و دارو نیز از طرف سازمان غذا و دارو توجه به این مهم تأکید شده است افزود: این روزها اجرای برنامه سراسری پخت نان کامل سبوس‌دار در برخی از نانوایی‌های کشور مطرح است.
وی با بیان اینکه اجرای طرح نان کامل سبوس‌دار در همدان توسط استانداری و اداره غله و خدمات بازرگانی و معاونت غذا و دارو پیگیری می‌شود عنوان کرد: معاونت غذا و داروی استان به عنوان متولی صدور مجوز تولید آردهای مختلف به کارخانه‌های تولید کننده این مواد، اعلام کرده که آمادگی دارد هر چه سریع‌تر مجوزهای تولید آرد کامل سبوس‌دار را اعطا کند.
رستمی خاطرنشان کرد: به دنبال این هستیم مجوزهای لازم را به کارخانه‌ها برای داشتن آرد سالم اعطا کنیم تا چند نانوایی از آردهای کامل استفاده کنند و اگر از سوی مردم استقبال شد، بتوانیم در سایر نانوایی‌ها آن را توسعه دهیم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر سه نوع آرد در استان بین نانوایی‌های اصلی یعنی نانوایی‌های تولید نان لواش، تافتون، سنگک و بربری توزیع می‌شود ادامه داد: این آردها کیفیت لازم را نسبت به نوع نان دارند.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان همدان با اشاره به اینکه آرد سنگک بهترین نوع این آردها و نزدیک به آرد کامل است گفت: این نوع آرد از مواد معدنی و ویتامین بالایی به علت اینکه مقدار کمی از آن سبوس‌گیری شده، برخوردار است.
بربری، بیشترین سبوس‌گیری را دارد
وی با بیان اینکه بیشترین سبوس‌گیری را در آرد مربوط به نان بربری شاهد هستیم افزود: متأسفانه بر اساس سلیقه‌ای که ایجاد شده مردم به سمت نان‌های روشن و سفیدتر پیش می‌روند و به خوردن آنها بیشتر علاقه دارند در حالی که از آرد این نوع نان‌ها سبوس بیشتری گرفته می‌شود.
رستمی با تأکید به اینکه فرهنگ‌سازی در استفاده از آرد کامل یا آردهایی که سبوس کمتری از آنها گرفته شده، باید مد نظر باشد چراکه ضامن سلامتی افراد است گفت: نانی که از آرد کامل تهیه می‌شود خاصیت زیادی دارد چراکه سبوس در آن دارای مواد معدنی است که بدن هر فردی به آن نیاز دارد.
وی با اشاره به اینکه با مصرف نان کامل یعنی دارای سبوس بالا، فیبرهای لازم بدن به خصوص دستگاه گوارش تأمین می‌شود عنوان کرد: فیبر اجابت مزاج را بهتر کرده و مقدار آب‌گیری را در دستگاه گوارش افزایش می‌دهد تا این دستگاه راحت مواد غذایی را در خود حرکت بدهد و در نهایت باعث جلوگیری از یبوست شود.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان همدان با بیان اینکه یبوست یکی از حالت‌های بیماری دستگاه گوارش است که می‌تواند آسیب‌هایی داشته باشد و بیمار را دچار دل‌درد زیاد کند گفت: ممکن است به هنگام اجابت مزاج بیمار را دچار سختی کند و باعث زخم و شقاق‌هایی در ناحیه معقد شود و از طرفی عدم حرکت مناسب دستگاه گوارش و ادامه یبوست برای فرد بیماری‌های روده را ایجاد می‌کند و گاهی هم این نوع بیماری به سرطان‌های کرون و روده منجر می‌شود.
وی با اشاره به اینکه آردهای کامل، فیبر و املاح مورد نیاز بدن را دارند و یکی از آردهای مورد نیاز پخت نان به شمار می‌روند اضافه کرد: این آردها ارتقای سلامت مصرف‌کنندگان را به دنبال دارند.
برنامه غنی‌سازی نان به خاطر جلوگیری از کم‌خونی
دکتر رستمی به برنامه غنی‌سازی نان در ادامه شیوع و بروز کم‌خونی در کشور اشاره داشت و گفت: علت مهم کم‌خونی، تغذیه و ناشی از فقر آهن و گاهی اسید فولیک است و در طرح غنی‌سازی تصمیم بر این گرفته شده برخی از غذاهایی که از لحاظ آهن و اسیدفولیک غنی نبوده را بتوان غنی‌سازی کرد.
وی با بیان اینکه نان از اقلام پرمصرف در کشور به شمار می‌آید و جزو فرهنگ ماست که نان زیادی مصرف کنیم افزود: به همین خاطر برنامه بر این است آهن و اسید فولیک را به آردهای تولیدی اضافه کنیم.
رستمی در مورد تولید آرد کامل یا سبوس‌دار در همدان و پخت نان کامل، بیان کرد: 9 کارخانه در استان همدان تولید آرد دارند که آرد مصرفی خبازی‌ها را تأمین می‌کنند و یکی از اقدامات غذا و دارو بازرسی از آنها و بررسی آرد تولیدی است.
این مسؤول ادامه داد: سیاست‌هایی در خصوص غنی‌سازی آرد با اسید فولیک و آهن وجود دارد و تعداد بسیاری از نانوایی‌ها برای پخت نان کامل در استان داوطلب هستند، اما ابتدا باید آرد کامل تولید شود و برای تولید آن آسیاب خاصی لازم است که برای تجهیز کارخانه‌ها به این آسیاب چند صد میلیون تومان نیاز است.
رستمی با اشاره به اینکه تا آخر سال باید چند کارخانه استان به این سامانه مجهز شوند، افزود: نکته مهم اقبال مردم از نان کامل است، که متأسفانه به دلیل شکل نان کامل و طرز تفکری که وجود دارد استقبال از آن کمتر است، زیرا شکل نان کامل طوری است که تیره می‌شود اما مردم نان سفید را دوست دارند.
مدیر نظارت بر عرضه فرآورده‌های خوراکی، آشامیدنی و بهداشتی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز در گفت‌وگویی به ضرورت استفاده آرد کامل و نان کامل اشاره و بیان کرد: هر فردی باید در روز 3 الی 5 واحد سبزی و 2 الی 4 واحد میوه مصرف کند، اما افراد به دلیل مباحث اقتصادی و یا مشکلات گوارشی شاید نتوانند این میزان از ویتامین را مصرف کنند اما میتوان به راحتی و رایگان از طریق مصرف نان سبوس‌دار این فیبر را دریافت کرد.
حجت‌الله کمکی اضافه کرد: بیشترین املاح گروه «ب» در سبوس وجود دارد که میتوان با مصرف روزانه آردهای غنی شده و نان آن 40 درصد آهن مورد نیاز بدن را تأمین کرد.
|
