با توجه به آمار کشور استان همدان به لحاظ پیری جمعیت در دهه‌های آینده در سه استان برتر کشوردقرار خواهد داشت که یک تهدید و ضعف بزرگ محسوب می‌شود که تبعات منفی زیادی را در ابعاد مختلف در پی خواهد داشت.

اگر نرخ رشد که در حال حاضر ۱/۲ تا ۱/۳ است ادامه پیدا کند،پدر و مادرها پس از مرگ خود جایگزینی برای خود به جا نمی‌گذارند.

آمارهای اعلام شده توسط مراکز داخلی نشان از رسیدن همدان به مرحله پیری در دو دهه آینده دارد که پیرشدن جمعیت و کاهش باروری مسأله امنیتی بوده و فراتر از مسأله فرهنگی و اجتماعی است.

افزایش سن جمعیت در جوامع انسانی تبعاتی همچون افزایش هزینه‌های درمانی و کاهش تعداد نیروی کار مولد را در پی دارد. این تبعات، هشدار‌هایی جدی برای بخش‌های اقتصادی و صنعتی کشورها به شمار می‌روند، اما تأثیرات پیری جمعیت همگی قابل پیش‌بینی نیستند.

 بالارفتن سن جوامع چالش‌های جدی و ریشه‌ای غیر قابل پیش بینی را به وجود می‌آورند، زیرا افرادی که در جامعه از سن بیشتری برخوردارند، علاوه بر عدم برخورداری از پتانسیل افراد جوان جامعه برای کار و تلاش، نیازهای متفاوتی نیز دارند. لذا فرهنگ تک فرزندی و یا حتی پرهیز از فرزند‌آوری که باقیمانده از سیاست‌های جمعیتی دهه ۸۰ است باید اصلاح شود و خانواده‌ها باید بدانند که تک فرزندی و یا تأخیر در فرزند‌آوری برای آنان و کشور آسیب زیادی به دنبال دارد.

بدین ترتیب اگر به هر دلیلی یک فرزند از بین برود برای خانواده چیزی باقی نمی‌ماند یا اگر تک فرزند دچار حادثه و معلولیت شود آن خانواده دچار ناکامی می‌شود، در حالی که این موضوع در خانواده‌هایی با جمعیت زیاد رخ نخواهد داد.

اقتصاد همه مسأله نیست

برخی مسائل اقتصادی را دلیل کاهش نرخ باروری در استان می‌دانند اما شواهد نشان می‌دهد که این موضوع دلیل اصلی این کاهش نیست چرا که تک فرزندی بیشتر در بین خانواده‌های مرفه دیده می‌شود تا در خانواده‌های فقیر. افرادی که تمایل به بچه دار شدن ندارند کسانی هستند که از نظر مادی غنی بوده، شغل و درآمد مناسبی دارند، از این رو تک فرزندی تماماً به مسائل اقتصادی برنمی‌گردد و مسائل فرهنگی نیز تأثیرگذار است، به طوری که بسیاری از زوجین فرهیخته ما بچه‌دار نمی‌شوند. متأسفانه این فرهنگ غلط در بین برخی خانواده‌ها رواج پیدا کرده که نداشتن بچه نوعی برتری اجتماعی به حساب می‌آید و داشتن بچه زیاد حتی در خانواده‌هایی که سطح تحصیلات بالایی دارند نوعی ناآگاهی محسوب می‌شود. البته حل مسائل اقتصادی باید در کنار مسائل فرهنگی در سیاست‌های افزایش جمعیت مورد توجه قرار گیرد.

فرهنگ غربی و کاهش نرخ باروری

ما شاهد رسوخ نوعی فرهنگ غربی در خانواده‌ها که ارمغان مدرنیته و نظام سرمایه‌داری است هستی. تغییر الگوی خانوادگی، فردگرایی، آزادی جنسی، اشتغال تمام وقت بخصوص برای زنان، افزایش هزینه‌های نگهداری و بزرگ کردن فرزندان به دلیل سیاست‌های مصرف‌گرای اقتصاد بازار و اشتغال مادران و پیدایش تکنولوژی‌های کنترل بارداری، شهرنشینی و... عواملی بودند که به خودی خود به کاهش جمعیت در کشورهای غربی انجامید. 

اتفاقاً به دلیل اینکه کاهش جمعیت تحت تأثیر ابعاد مدرنیته و در یک فرایند زمانی قابل توجه رخ داده، در رفتارهای روزمره انسان غربی رسوخ کرده است. به عبارت دیگر کنترل جمعیت به یک عادت برای او تبدیل شده است.

عادتی که با ساختار زندگی جدید او کاملاً هماهنگ است. بر همین اساس است که کشورهای توسعه یافته‌ای که با رشد منفی جمعیت مواجه شده‌اند نتوانسته‌اند با تبلیغات، مردم را به فرزندآوری بیشتر ترغیب کنند و ناچارند مهاجرین و پناهندگان را با سهولت بیشتری بپذیرند.

دلیل این مسأله هم آن است که ترغیب مردم به ازدواج و بچه دار شدن با وجود ساختارهایی که همه به کاهش جمعیت دعوت می‌کنند، کار آسانی نیست. آن هم مردمی که خود را متقاعد کرده‌اند که بچه دار شدن فقط به دردسرهای آنها می‌افزاید. بدیهی است که هر چه اقبال داخلی، نسبت به سیاست‌های جهانی بیشتر باشد از آن سو دلیل کافی برای ترویج فرهنگ کنترل جمعیت بر مبنای الگوی غربی وجود دارد.نفوذ فرهنگ غربی در خانواده ها،فرزند‌آوری را تحت الشعاع خود قرار داده است.

این نگاه که بانوان باید پا به پای مردان به جلو برند باید اصلاح شود.

مقایسه سبک زندگی ما با شیوه زندگی اسلامی در شرایط فعلی نشان می‌دهد که بیشتر زندگی‌ها اسلامی نبوده و متاثر از فرهنگ غربی است. هنوز برخی دیدگاه‌های شبه روشنفکری بر سیاستهای چند دهه قبل در جهت کاهش جمعیت پافشاری می‌کنند و حاضر نیستند با سیاستهای اعمال شده در غرب و آهنگ بازگشت بسیاری از کشورهای جهان به سیاست افزایش جمعیت، هماهنگ شوند، با توجه به آمار بین‌المللی و داخلی و هشدار جمعیت شناسان از سال ۸۰ مبنی بر اعلام خطر برای کاهش رشد جمعیت، همچنان شاهد هستیم که جمعیت کشور در حال کاهش است به گونه‌ای که در ۸۰ سال آینده با جمعیت ۳۱ میلیونی که ۴۷ درصد آن پیر و سالمند هستند مواجه می‌شویم و این موضوع به معنای انقراض نسل مسلمان، در ایران اسلامی است؛ لذا باید در بررسی علل کاهش باروری در کشور به دنبال مسائل فرهنگی رفت.

تک فرزندی در فرهنگی ایرانی-اسلامی،فرهنگ پسندیده‌ای نیست و این موضوع نشان می‌دهد که اعتقاد به تک فرزندی ریشه در فرهنگ بیگانه دارد.به همین دلیل برخی از کارشناسان معتقدند که نفوذ و رواج سبک زندگی غربی در جامعه ایرانی باعث کاهش نرخ باروری شده است.