نام‌آوران همدان؛ سرمایه‌هایی برای معرفی به نسل‌ امروز
قهرمانان و چهره‌هایی از دل همدان برخاستند و مسیر موفقیت را با تلاش طی کردند و بر فراز قله‌های موفقیت در آسیا و جهان ایستادند، اکنون به همت طرح‌های فرهنگی شهر دوباره معرفی می‌شوند تا یادآور نقش الگوهای واقعی در ساختن آینده جوانان باشند.
به گزارش هگمتانه؛ همدان، دیاری کهن با پیشینه‌ای به وسعت تاریخ این سرزمین است؛ شهری که همیشه در کنار معماری و آثار تاریخی‌اش، به مردمانی شناخته می‌شود که هر یک در عرصه‌ای بر تارک فرهنگ، هنر، ادبیات، علم و ورزش ایران می‌درخشند.
سال‌هاست که نام‌آوران این شهر، در سکوت و بی‌هیاهو، مسیرهای دشوار را پیموده‌اند و به قله‌های افتخار رسیده‌اند؛ اما در هیاهوی روزمرگی‌ها، گاهی صدای موفقیت‌های آنان آن‌طور که باید شنیده نمی‌شود؛ درست در همین نقطه است که «پویش هگمتانه»؛ ابتکاری از سوی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری همدان، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.
این پویش با نصب بنرهای معرفی بزرگان همدان در سطح شهر، تلاش کرده است چهره‌هایی را که روزگاری در این کوچه‌ها و محله‌ها رشد کردند و امروز افتخار ملی‌اند، دوباره به مردم معرفی کند؛ اقدامی که نه تنها یادآور ارزش سرمایه‌های انسانی همدان است، بلکه می‌تواند چراغ راهی برای نسل جوان باشد.
این کارزار فرهنگی، تنها یک معرفی ساده نیست؛ بلکه تلنگری است برای دیدن ریشه‌های هویتی یک شهر، توجه به نقش الگوها در تربیت نسل نو و پاسداشت کسانی که عمر خود را برای اعتلای نام همدان صرف کرده‌اند.
هم‌زمان با این طرح شهری، صفحه «همدان‌شناسی» روزنامه نیز رسالت مشابهی را بر عهده گرفته است؛ صفحه‌ای که هر هفته گوشه‌ای از گنجینه انسانی همدان را روایت می‌کند؛ از هنرمندان و پژوهشگران گرفته تا ورزشکارانی که نام ایران را در میادین بین‌المللی بلندآوازه کرده‌اند. این‌بار نوبت به قهرمانان ورزشی رسیده است؛ مردان و زنانی که سال‌ها با تمرین‌های طاقت‌فرسا، صبر، رنج و تلاش، نه‌تنها به افتخار فردی رسیده‌اند بلکه نام همدان را در جهان مطرح کرده‌اند.
معرفی این چهره‌ها فقط یک روایت نیست؛ وظیفه‌ای است که بر دوش مسؤولان فرهنگی و ورزشی شهر قرار دارد، چراکه هر جوانی که امروز از کنار بنرهای این پویش عبور می‌کند یا صفحه همدان‌شناسی را ورق می‌زند، شاید فردا همان قهرمانی باشد که از دل همین کوچه‌ها قد کشیده و نام ایران را در جهان سربلند می‌کنند.
ورزشکاران موفق همدان، همان‌هایی هستند که راه خود را شناختند، بر مسیرشان پایدار ماندند و امروز به الگویی الهام‌بخش بدل شده‌اند و معرفی آنان، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت فرهنگی است؛ ضرورتی برای امیدبخشی، انگیزه‌آفرینی و زنده نگه داشتن معنای واقعی تلاش و خودباوری در دل جامعه.
در ادامه، به معرفی چندتن از این چهره شاخص ورزشی همدان می‌پردازیم؛ کسانی که با افتخارات ماندگارشان سهم بزرگی در شکوه نام این شهر داشته‌اند.

بانوی پیشگام کوهنوردی ایران
رضوان سلماسی، متولد 1347 در همدان، یکی از چهره‌های برجسته و تأثیرگذار کوهنوردی زنان ایران است؛ زنی که توانست سقف محدودیت‌ها را بشکند و به‌عنوان نخستین زنان مسلمان پای بر بلندترین قله جهان بگذارد. او از 13سالگی به طبیعت‌گردی علاقه‌مند شد و از سال 1373 کوهنوردی حرفه‌ای را آغاز کرد. با تلاش فراوان، توانست بسیاری از قله‌های مرتفع کشور را صعود کند و پس از سال‌ها تمرین و کسب تجربه، به عضویت تیم ملی زنان ایران درآمد.
اوج افتخار او در سال 1384 رقم خورد؛ زمانی که به همراه گروهی از بهترین کوهنوردان زن کشور، موفق شد قله اورست را فتح کند. این صعود تاریخی، نام رضوان سلماسی را به‌عنوان یکی از زنان trailblazer ایران ثبت کرد.
سلماسی در کنار کوهنوردی، معلم و مدرس دانشگاه است؛ فردی که کوهنوردی را تنها ورزش نمی‌داند، بلکه آن را مدرسه‌ای برای اخلاق، استقامت و خودسازی می‌بیند. او اکنون رئیس هیأت کوهنوردی استان همدان است و نقش مهمی در توسعه این رشته در استان دارد.

 ستاره جوان و آینده‌دار روئینگ ایران
کیمیا زارعی، متولد 1381 در همدان، یکی از نویدبخش‌ترین و آینده‌دارترین قایقرانان زن در ایران است؛ دختری که تنها با چند سال حضور حرفه‌ای در این رشته توانست نام خود را در میان طلایی‌های قاره آسیا ثبت کند.
زارعی در سنین نوجوانی وارد روئینگ شد؛ رشته‌ای سخت، پرقدرت و نیازمند تمرکز بالا که کمتر ورزشکاری توان تحمل فشارهای جسمی و ذهنی آن را دارد. اما او با انگیزه و تلاش بی‌انتها، مسیر پیشرفت را بسیار سریع‌تر از انتظار پیمود و خیلی زود در رده تیم ملی قرار گرفت.
کیمیا در کنار ورزشکارانی چون مهسا جاور و زینب نوروزی، ستون اصلی تیم ملی روئینگ زنان شد؛ نقطه اوج کارنامه‌اش تا امروز، کسب نشان طلای آسیا در ماده دونفره در کنار زینب نوروزی است؛ موفقیتی بزرگ که نام او را به‌عنوان ورزشکاری بین‌المللی مطرح کرد و جایگاه ایران را در جدول قایقرانی آسیا ارتقا داد.
زارعی در سال‌های اخیر در مسابقات مختلف آسیایی حضور داشته و با اختلاف‌های بسیار کم میلی‌ثانیه‌ای از نشان‌های رنگارنگ بازمانده؛ موضوعی که او بارها درباره‌اش گفته است: «فاصله ما با سکوی قهرمانی، فقط چند ضربه پاروی بهتر است.» همین نگاه، نشان از روحیه بلند، تلاش‌گر و آینده‌ساز او دارد.
کیمیا زارعی یکی از امیدهای اصلی ایران برای بازی‌های آسیایی ناگویا 2026 است، حضور او در سطح قاره، نه‌تنها موفقیتی فردی، بلکه افتخاری برای همدان است؛ شهری که در سال‌های اخیر استعدادهای مهمی در روئینگ و ورزش‌های سخت‌افزاری پرورش داده است.

 اسطوره هیمالیانوردی
ایران
جلال چشمه‌قصابانی، متولد 1338 در همدان، یکی از ارزشمندترین و پرافتخارترین هیمالیانوردان ایران است؛ مردی که نامش در کنار بلندترین قله‌های جهان نوشته شده که تجربه و افتخاراتش، بخشی از تاریخ کوهنوردی کشور محسوب می‌شود.
چشمه‌قصابانی کوهنوردی را از نوجوانی آغاز کرد و با پشتکار و تمرین‌های مداوم، خیلی زود توانست میان کوهنوردان حرفه‌ای جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. او پس از سال‌ها صعود داخلی، وارد عرصه هیمالیانوردی شد؛ عرصه‌ای که تنها برای افراد بسیار توانمند، جسور و باانضباط امکان‌پذیر است.
فهرست صعودهای او از پرافتخارترین کارنامه‌های ورزشی کشور است که اورست_ 1377، اورست_ 1384 (به همراه تیم بانوان ایران)، راکا پوشی_ 1376، ماکالو_ 1380، پوموری- 1380، لوتسه- 1381،مون‌بلان- 1382، اسپانتیک- 1383،برودپیک- 1387 و دایولاگیری- 1389 را شامل می‌شود.
این حجم از صعودهای هشت‌هزارمتری، چشمه‌قصابانی را در جایگاه یکی از بزرگ‌ترین هیمالیانوردان تاریخ ایران قرار داده است، او سال‌ها مربیگری کرده و نسل‌های زیادی از کوهنوردان جوان همدان و کشور توسط او آموزش دیده‌اند. چشمه‌قصابانی تنها یک ورزشکار نیست؛ او گنجینه‌ای بی‌بدیل از دانش، تجربه و اخلاق کوهنوردی است.
قهرمان جهانی کشتی آزاد
امیر عفراتی، متولد 1345 در همدان، یکی از چهره‌های برجسته کشتی ایران است؛ پهلوانی که از کودکی در سالن‌های ساده‌ کشتی همدان رشد کرد و بعدها در سطح جهانی درخشید.
او کشتی را از سنین پایین آغاز کرد و در کنار بزرگان این رشته، پله‌های پیشرفت را طی کرد و پس از کسب مقام‌های مختلف استانی و کشوری، توانست به تیم ملی راه یابد.
نقطه اوج دوران ورزشی‌اش، قهرمانی جام جهانی 1992 روسیه در وزن 100 کیلوگرم بود؛ افتخاری که نام او را در تاریخ کشتی آزاد ایران ماندگار کرد.
عفراتی پس از دوران قهرمانی، سال‌ها به‌عنوان مربی تیم ملی کشتی فعالیت کرد و نقش مهمی در پرورش استعدادهای کشور داشت. در سال 1398 به‌عنوان نایب‌رئیس فدراسیون کشتی جمهوری اسلامی ایران منصوب شد؛ سمتی که بیانگر جایگاه بالای او در ساختار مدیریتی ورزش کشور است.
او مدتی نیز عضو شورای اسلامی شهر همدان بود و خدمات ارزنده‌ای در حوزه ورزش شهری ارائه داد. عفراتی در سال 1402 دارفانی را وداع گفت، اما نام و یادش همچنان در میان جامعه ورزش ایران زنده است؛ قهرمانی که هم بر تشک کشتی و هم در اخلاق و منش پهلوانی، الگویی واقعی بود.
قهرمانانی که نامشان در این گزارش مرور شد، تنها چند نمونه از سرمایه‌های انسانی همدان‌اند؛ زن و مردانی که مسیرهای دشوار را پیمودند، بر محدودیت‌ها غلبه کردند و نام شهرشان را در عرصه‌های ملی و جهانی بلندآوازه ساختند.
اقدام فرهنگی «پویش هگمتانه» و معرفی این چهره‌ها در رسانه‌ها، یادآور حقیقتی مهم است که هویت یک شهر را نه فقط خیابان‌ها و بناهایش، بلکه انسان‌هایی می‌سازند که از دل همان کوچه‌ها برخاسته‌اند و امروز الهام‌بخش نسل‌های جدیدند.
این معرفی‌ها، فراتر از یک روایت تاریخی یا ورزشی، سرمایه‌گذاری فرهنگی برای امیدآفرینی و الگوسازی است؛ چراکه هر نوجوانی که داستان تلاش این قهرمانان را می‌خواند یا تصویرشان را در سطح شهر می‌بیند، می‌تواند رؤیایی تازه در سر بپروراند و گامی در مسیر ساختن آینده خود بردارد.
همدان، با گنجینه‌ای از چهره‌های علمی، هنری و ورزشی، شایسته آن است که قهرمانانش دیده و شناخته شوند؛ زیرا حفظ نام بزرگان دیروز و امروز، چراغ راه فرداست.

پزشک متخصص، داور بین‌المللی و چهره چندبعدی ورزش ایران
بیژن حیدری، متولد 1359 در اسدآباد، یکی از خاص‌ترین چهره‌های ورزشی ایران است؛ فردی که توانسته دو مسیر دشوار و کاملاً متفاوت پزشکی تخصصی و داوری حرفه‌ای فوتبال را هم‌زمان و با موفقیت طی کند.
حیدری تا پایان دوره راهنمایی در اسدآباد زندگی کرد و در دبیرستان به همدان آمد، او در سال 1378 وارد دانشگاه بوعلی در رشته پزشکی شد و از سال 1388 به‌عنوان پزشک اورژانس در بیمارستان بعثت فعالیت کرد و یک سال بعد نیز در رشته تخصص جراحی ارتوپدی پذیرفته شد و مسیر درمانی خود را ادامه داد.
اما علاقه حیدری به ورزش از کودکی آغاز شده بود؛ ابتدا بسکتبال بازی می‌کرد و بعدها به فوتبال روی آورد. او در 19سالگی وارد دنیای داوری شد و قدم‌به‌قدم به سطوح بالا رسید. حضورش در لیگ برتر از فصل 86_87 آغاز شد و تنها چند سال بعد، در سال 1394، نامش در لیست داوران بین‌المللی AFC قرار گرفت؛ جایگاهی که فقط به داوران برجسته و مورد اعتماد فوتبال آسیا داده می‌شود.
اولین قضاوت بین‌المللی او در سال 1396 انجام شد و خیلی زود با قضاوت بازی‌های حساس داخلی و خارجی، توانست نام خود را به‌عنوان یکی از مطمئن‌ترین داوران ایرانی مطرح کند. انتخابش به‌عنوان برترین داور وسط لیگ برتر در فصل 97_96 از مهم‌ترین افتخارات اوست.
حیدری علاوه بر داوری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی نیز هست و مدتی نیز مدیریت بیمارستان قائم اسدآباد را برعهده داشت. او نمونه‌ای کامل از یک چهره چندبعدی است؛ فردی که نشان می‌دهد می‌توان علم، تلاش، ورزش و مسؤولیت اجتماعی را در کنار یکدیگر پیش برد.
بوکسور پرافتخار و مربی بزرگسالان تیم ملی
سعید نوروزی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های بوکس همدان و از مربیان اثرگذار این رشته در ایران است؛ چهره‌ای که مسیر ورزشی‌اش را از سالن‌های کوچک شهر آغاز کرد و با سال‌ها تلاش، پشتکار و جنگندگی، خود را به سطح ملی و بین‌المللی رساند.
نوروزی از همان سال‌های نوجوانی به بوکس علاقه‌مند شد و با تمرین‌های سخت و مستمر، خیلی زود توانست در رده‌های مختلف ملی بدرخشد. او با کسب چندین نشان طلای کشور در ادوار متوالی، نامش را در میان قهرمانان داخلی ثبت کرد اما افتخارات او به مرزهای ایران محدود نشد؛ نوروزی در رقابت‌های بین‌المللی دهه فجر، جام احمد کومرت ترکیه، جام یکصدمین سال تولد امام خمینی(ره)، جام تمدن تاجیکستان و جام انور چودری در باکو نیز خوش درخشید و علاوه بر نشان‌آوری، موفق به کسب عنوان فنی‌ترین بوکسور و کاپ تکنیک رقابت‌ها شد؛ عنوانی که تنها به معدود ورزشکارانی می‌رسد که هنر، سرعت، تمرکز و هوش بوکس را هم‌زمان در بالاترین سطح دارند.
نوروزی پس از سال‌ها قهرمانی، وارد عرصه مربیگری شد و با نگاه دقیق، اخلاق حرفه‌ای و دانش فنی بالا، به‌سرعت جایگاه خود را در کادر فنی تیم‌های ملی یافت. او ابتدا مربی تیم ملی نوجوانان بود و نقش مهمی در پرورش نسل جدید بوکس ایران داشت. عملکرد موفق و کارنامه روشن او باعث شد در سال 2018، در یکی از مهم‌ترین میادین قاره، یعنی بازی‌های آسیایی جاکارتا، به‌عنوان مربی تیم ملی بزرگسالان ایران انتخاب شود؛ افتخاری که کمتر مربی استانی به آن می‌رسد.
نوروزی نه‌تنها به‌عنوان قهرمان، بلکه به‌عنوان مربی اخلاق‌مدار و کارکشته پرتلاش دانشکده علوم ورزشی شناخته می‌شود و بسیاری از بوکسورهای جوان امروز، مسیر حرفه‌ای خود را با آموزش‌ها و حمایت‌های او آغاز کرده‌اند. او نمونه‌ای است از اینکه چگونه تلاش بی‌وقفه و عشق به ورزش می‌تواند یک ورزشکار را به الگویی الهام‌بخش تبدیل کند.