۲۷
اسفند
۱۴۰۲
شماره
۵۵۸۱
عناوین صفحه
هگمتانه، گروه خبر همدان - صفورا کاظمیان: همدان استان بسیار مؤثری در برهههای حساس تاریخ ایران اسلامی از دوران قبل از پیروزی انقلاب گرفته تا دفاع مقدس و شرایط کنونی است. مردم ولایتمدار دارالمؤمنین و دارالمجاهدین همدان با زمان شناسی همواره جریانساز بودهاند و به عنوان یکی از استانهای آغازگر تحولات انقلابی در کشور محسوب میشوند.
به گزارش خبرنگار هگمتانه، یکی از جریانسازیهای همدانیها در دوران انقلاب، حماسه 30 مهر مردم همدان است که زمینهساز 13 آبان در دیگر نقاط کشور عزیزمان شد. تا چندی پیش این حماسه بزرگ در کشور و حتی در استان همدان چندان جدی گرفته نمیشد و در مجامع مختلف چندان بدان نمیپرداختند اما در دهه نود با تلاش نیروهای جوان انقلابی و هنرمندان همدانی ورق برگشت و حماسه 30 مهر در کشور مطرح شد.
در این زمینه انیمیشنسازان همدانی وارد عرصه شدند و با تلفیق هنر و تاریخ سعی در معرفی این حماسه در سطح ملی کردند که با مدیر تولید انیمیشن سینمایی شکارچی که به حوادث روز 30 مهر سال 57 میپردازد به گفتگو نشستهایم تا از چالشها و کمبودها در زمینه حمایت از آثار هنری همدان، همچنین چرایی ضعف تولیدات هنری در زمینه 30 مهر برایمان بیشتر بگوید.
چرا رسانه ملی برای حماسه 30 مهر همدان تولید محتوا نمیکند؟
وقتی عنوان رسانه ملی مطرح میشود در ذهن مخاطب یک ساختار منسجم تداعی میشود که ابدا این ذهنیت درست نیست شبکه ملی و استانی به طور کامل بودجه اهداف و گردش کار مجزا دارند متأسفانه با رویکردی که از زمان مدیریت آقای سرافراز شروع شد شبکههای استانی به شدت تضعیف شدند و حتی زمزمههای حذف برخی از شبکه استانی مطرح بود اما به تدریج بودجههای الف و برنامههای غیرمتمرکز حذف شد همه برنامهها متمرکز شدند و حتی برای برنامه روزانه و معمول، شبکههای استانی مجبور به اخذ مجوز از ستاد سیمای استانها شدند که این باعث شد اولویتهای فرهنگی و تاریخی هر استان دستخوش تغییر شود و به راحتی نتوانند تصمیم بگیرند که حتی با مشارکت در مورد چه موضوعی کار بسازند، کارهای الف و ب دربرگیرنده کارهای پرهزینه است، مصاحبه و برنامههای مناسبتی که هر سال تولید میشود و معمولا هم برای یک یا دو بار پخش، تولید میشوند در زمره کارهای الف و ب قرار نمیگیرند و اغلب ماندگار هم نیستند.
مضاف براینکه قبلاً مناسبتهای استانی خیلی مهم نبود و به آن نمیپرداختند حتی در اوایل دهه 90 در حد برنامه بزرگداشت هم خیلی از نهادها به دنبال آن نبودند ولی در چند سال اخیر فشار جوانان انقلابی و مطالبه گر موجب بها دادن به مناسبتهای مهم مانند 30 مهر و 21 بهمن 1357 توسط نهادها و ارگانهای مختلف شد.
با توجه به اینکه رویداد سی مهر یک واقعه تاریخی است که دانشآموزان در آن نقش مهمی داشته اند کدام نهادها برای انجام اقدامات ماندگار وظیفه دارند؟
صدا و سیما، فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد شهید و امور ایثارگران وظیفهمند هستند البته نهادها و ارگانهای دیگری هم باید پای کار بیایند هرچند کارهای معمول و مناسبتی انجام میدهند ولی کارهای ماندگار مانند مستند و انیمیشنهای ترکیبی و کارهایی که ماندگاری بیشتری دارد و اطلاعات تاریخی دقیقتری به مخاطب میدهد ارائه نمیشود البته کارهای سینمایی، انیمیشن و مستند سازی هزینه خیلی بالایی دارند و خیلی از این نهادها به دنبال کارهای ارزان و کم هزینهتر میروند که به این ترتیب باید گفت اثر قابل ذکری از نهادهای مختلف در مورد حماسهها و وقایع تاریخی مهم مانند آخرین روز مهر 57 ندیده ایم.
در جریان ساخت این انیمیشن در هر مرحله که جلوتر رفتیم با یک مانع بزرگتر مواجه شدیم و به عنوان تاریخچهای از ساخت این انیمیشن باید بگویم شبکه همدان از سال 96 به دنبال ساخت برنامههای انیمیشن و مستند درباره تاریخ انقلاب اسلامی در همدان بوده و با وجود آماده بودن طرح من و آماده بودن پیش تولید و تیم تولید انیمیشن شکارچی یک نمونه از کار را در حاشیه اولین جشنواره پویانمایی همدان رونمایی کردیم که مورد بازدید رئیس سازمان صدا و سیما و معاونت سیمای استانها قرار گرفت و نظر مساعد وی را هم جلب کرد اما تصویب طرح و فیلمنامه و مجوز تولید و به قرارداد تولید رسیدن این کار تا اواخر فصل بهار سال 98 به طول انجامید.
با توجه به شروع تورم و اینکه قرار بود این کار یک ساله به پایان برسد بودجه اولیه کفاف تولید را نمیداد اما همان بودجه اولیه هم با فشار صدا و سیمای استانها مبنی بر تغییر و تبدیل آن به یک سریال ب در جهت کاهش بودجه منجر به کاهش 50 درصدی بودجه اولیه (بودجه متمرکز) شد که در اوج افزایش هزینهها لزوم ورود نهادهای دیگر به عنوان حامی مالی را دو چندان کرد اما به دلیل سنگاندازیهای مختلف، در مؤسسه فرهنگی هنری بالهای جادویی که من سمت مدیر تولید را در آن دارم و در حقیقت این کار در آنجا تولید میشود مجبور شدیم کار را ایزوله کنیم و از محل درآمدهای دیگر مؤسسه کار را جلو ببریم چون بعضی اقساط برای تولید این انیمیشن با 6 ماه تأخیر تخصیص پیدا میکرد و همان هم کفاف هزینه استهلاک و اجاره تجهیزات و امکانات را نمیداد چه رسد به حقالزحمه همکاران، که حتی مجبور شدیم خیلی از موارد را از هزینههای جاری مؤسسه تأمین کنیم.
متأسفانه تلاشهای صدا و سیمای مرکز همدان هم بعد از یک سال و نیم تا اواسط پاییز 99 برای پیدا کردن حامی مالی به جایی نرسید چون یک ایراد بودجهای از ناحیه برنامه و بودجه سازمان صدا و سیما گرفتند که برای یک برنامه نمیشود دو بودجه تعریف کرد و این امر قابل اصلاح نیست و باید با همان رقم اولیه که رقمی ناچیز بود اینکار نهایی شود و در حقیقت ما چشم باز کردیم دیدیم که هیچکس دوروبر کار نیست و پروژه انیمیشن سینمایی شکارچی صرفا روی دوش ما چند نفر تیم تولید رها شده است.
بودجه محدود مؤسسه، معضل کرونا و رکودی که در بقیه کارها هم ایجاد شد و موارد دیگر موجب شد به دنبال پیدا کردن حامی مالی باشیم که بعد از چند ماه و ارسال پروپوزال و تیزر این انیمیشن به نهادهای مختلف یکی از نهادها در سطح ملی نظرش جلب شد و با استعلاماتی که از کارگاهها و سازمانهای تولید کننده انیمیشن انجام داد متوجه شد هزینهای که ما درخواست کرده ایم نسبت به استعلامات دیگر یک سوم و زمان ما نیز نصف زمانی است که دیگر جاها به آنها داده بودند همچنین این انیمیشن با اهداف آن سازمان و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت همخوانی داشت، پس مقرر شد در توافقنامه با صدا و سیما ساخت و پخش انیمیشن سینمایی شکارچی لحاظ شود که متأسفانه سازمان صدا و سیما به یکباره تغییر رویه داد روند مذاکرات را طولانی کرد و مبلغ درخواستی را نسبت به رقمی که خودشان تصویب کرده بودند 20 برابر افزایش دادبه این ترتیب با مقاومت مواجه شدند و پیشنهاد حذف کامل تیم تولید و سپردن به تیم دیگر را هم مطرح کردند که این موارد مواجه شد با انتخابات ریاستجمهوری و با تلاش تیم تولید و همراهی صدا و سیمای مرکز همدان بالاخره موفق به گرفتن تأییدیه معاونت صدا و سیمای استانها شدیم تا به صورت مستقل با این نهاد عقد قرارداد کنیم.
در نهایت به دلیل تغییر و تحولات و تغییر در دولت، حامی مالی فیلم بلاتکلیف شد و در چهارمین سال آغاز نگارش فیلمنامه عملاً روند تولید برای چندمین بار متوقف شده است.
به عنوان هنرمند حرفهای در حوزه انیمیشن بفرمایید موانع کار تولید آثار حرفهای در حوزه حماسه سی مهر کجاست؟
مهمترین مانع در سر راه تولید انیمیشن آخرین روز مهر عدم نگاه مثبت به استان همدان در تاریخ انقلاب اسلامی است چنانچه در نشست با یکی از مدیران ارشد صراحتاً عنوان شد تا 10 برابر بودجه درخواستی به یکی دو استان اختصاص داده شود ولی حتی حاضر به دادن مجوز تولید به همدان برای یک اثر سینمایی بلند نبودند.
چه اقداماتی هم زمان با تلاشهای رسانهای باید در شهر صورت بگیرد تا بازتاب اجتماعی آن موجب ماندگاری رویداد بشود؟
برگزاری جشنواره فرهنگی و هنری هم زمان با سالروز حماسه سی مهر و ایجاد رویدادهای رقابتی در کشور با بازتاب رسانهای در سطح ملی میتواند این روز را در بعد کشوری بهتر معرفی کند. ما هنوز برای معرفی 30 مهر کار چندانی انجام نداده ایم باید بگویم حتی به نهادی که قرار بود حامی مالی این انیمیشن شود مجبور شدیم این انیمیشن را به عنوان 13 آبان که در حقیقت دنباله 30 مهر همدان است و برای آنها مهمتر بود معرفی کنیم و جا بیندازیم و بعد با توجیهات و ارائه مدارک تاریخی توانستیم کار را در مسیر اصلی خود بیندازیم.
از مدتها قبل همدانیها پیگیر دیدار گروهی مردم همدان با رهبر انقلاب به بهانه روز سی مهر هستند که نظیر آن برای مردم استان قم به مناسبت رویداد 19دی انجام میشود، آیا به نظر شما چنین اتفاقی موجب اهتمام جدی و مسوولانه برای ماندگاری روز سی مهر میشود؟
دیدار مردم همدان با رهبر انقلاب مفید است و اگر میسر شود میتواند کمک کند تا علاوه بر 30 مهر درباره دیگر موارد تاریخی مثل روز قدس 1361 هم بتوان کارهای ماندگار تولید کرد.
مسئله مهم توجه مسؤولان و مطالبه گری از آنان در جهت تولید آثار ماندگار است متأسفانه میل اغلب مسؤولان به هیاهوی رسانهای و کارهای کوتاه مدت است.
درباره تهیه سناریو انیمیشن شکارچی بفرمایید میدانیم که نوشتن سناریو برای انیمیشن دشواریهای بسیاری دارد اگر کار تاریخی باشد و پرحساسیت که این سختی صدچندان است، چطور و از کجا ایده تولید این انیمیشن شکل گرفت اصلا منابع کامل درباره آن وجود داشت؟ برای وجوه دراماتیک کار با چه دشواریهایی روبهرو بودید؟
داستان انیمیشن سینمایی شکارچی بر اساس رخدادهای تابستان و پاییز سال 57 در همدان است به دلیل مدیم انیمیشن و همچنین زمان کوتاه تقریبا 80 دقیقهای و لزوم توجه به فرهنگ و جغرافیای همدان داستان سرهنگ ساواک را روایت کردیم که مأمور خنثی کردن تلاشهای انقلابیون همدان و به اصطلاح آرام کردن شهر است که با قدرت و زیرکی همه انقلابیان را یا دستگیر میکند یا تحت فشار قرار میدهد اما توسط عدهای دانشآموز و نوجوان به چالش کشیده میشود. برخی شخصیتها ازجمله سرهنگ از شخصیتهای واقعی الهام گرفته شدهاند و برخی دیگر به ضرورت داستان شکل گرفتهاند. به دلیل نگاه فراملی اثر تلاش شده مبحث انقلاب و تغییر نگرش خانوادهها نسبت به تحولات اجتماعی در بستر اثر قرار گیرد و لایه به لایه مورد کاوش قرار گیرد. مخاطب اثر عام است، جغرافیای شهر همدان در دهه 50 حتی در پوستر و تیزر اثر کاملا مشهود است و برای آن بیش از 6 ماه تحقیق و کنکاش در منابع موجود و حتی آلبومهای خانوادگی صورت گرفته است. نکته مهم اینکه ما با یک اثر انیمیشن مواجه هستیم و قاعدتا انتظار یک کار مستند و روایت عین به عین را نباید داشته باشیم رویاپردازی و تخیل و بیان احساسات روح انیمیشن است.
سالهاست در مجامع دولتی مطرح میشود که از زبان هنر برای انتقال مفاهیم انقلاب و ایثار و شهادت استفاده شود به نظر میرسد این مورد روی کاغذ اتفاق افتاده و در عمل شاهد رویداد خاصی نبودهایم، چرا؟
هنر تنها راه انتقال مفاهیم است از راههای دیگر ابدا ماندگاری و جذابیت برای مخاطب وجود ندارد بحث بر سر قالبها و تعداد آثار است ضرب المثل با یک گل بهار نمیشود مصداق وضع موجود است آثار با کیفیت به تعداد کم در حوزه سینما و تلویزیون در این مبحث ساخته میشوند و به دلیل روند طولانی تأمین بودجه و تولید در استانها نیز میل و رغبتی برای این دست آثار وجود ندارد. ممکن است برخی از استانهای صنعتی با بودجههای استانی اقدام به تولید آثار کنند؛ مانند فیلم سینمایی تک تیرانداز در اصفهان اما تجربه نشان داده که نهادهای ملی علاقه چندانی به تولید آثار سینمایی بر مبنای وقایع تاریخی و انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در استانها ندارند.
انتظار خودتان از نتیجه این انیمیشن چه بود و در عمل چه اتفاقی افتاد؟
حداقل انتظار تسهیل شرایط تولید در مدت زمان یک سال تا یک سال و نیم بود که متأسفانه در انتهای این زمان تازه مجوز تولید به تیم ارائه شد. بودجههای صدا و سیما مخصوصا در بعد استانی حتی با اوایل دهه 90 هم همخوانی ندارد و تبعیض آشکار آثار با کیفیت شهرستانها در قیمتگذاری به نحوی که کمتر از یک پنجم آثار تولید شده در تهران قیمتگذاری میشوند به چشم میآید و جالبتر اینکه اکثر عوامل تولید آثار در تهران هنرمندان شهرستان و به خصوص شهر همدان هستند و این رویه باعث تعطیل شدن صنعت انیمیشن در همدان شده است که روزگاری بیش از 100 نفر در این صنعت اشتغال داشتند حتی خود من به دلیل اقتصادی مجبور شدم استودیو تولیدم را در تهران مستقر کنم.
تولید انیمیشن شکارچی متأسفانه بعد از 4 سال هنوز به اتمام نرسیده و در صورت عدم تأمین بودجه علیرغم هزینه شخصی که چندین برابر بودجه دریافتی از مرکز همدان است ممکن است در بعد حقوقی به مشکل بربخورد چون طبق قراردادهای موجود که قادر به دخل و تصرف در آن نیستیم تورم و افزایش هزینهها و تمامی مشکلات صرفا بر گردن تهیهکننده است و سازمان میتواند علاوه بر تصاحب اثر مبالغ سنگینی نیز طلب نماید و این با روح حمایت از آثار فرهنگی و هنری در حوزه انقلاب اسلامی منافات دارد.
چطور میشود هنرمندان صاحب ایده را انگیزهبخش و اندیشهورز نگه داشت؟
زمانی هنرمندان به دنبال حمایت و بودجه بودند اما با سختگیریها و اتلاف وقت توسط نهادهای مختلف کمکم قید حمایت و بودجه را زدند و به سوی کمکهای مردم و آثار مستقل رفتند و صرفاً توقع عدم مانعتراشی از سوی نهادهای ذیربط را دارند.
تمرکز بیشتر نهادهای فرهنگی بر ساختمان سازی و تجهیز امکانات معطوف شده و حتی اگر بخواهند بخش اضافه از آن را در ساخت اثر ماندگار هزینه کنند طبق قوانین بودجهای مانع بر سر این کار وجود دارد. اگر تدبیر و اندیشه و همت جمعی در این موضوع صورت نگیرد مطمئناً سال آینده هم این سوالات تکراری را باید از هنرمند دیگری بپرسید.