هگمتانه، گروه محله ما - راضیه مهری: از میدان جهاد که به سمت خیابان میرزاده عشقی می‌رویم، حدودا در ابتدای این خیابان و در ضلع شمالی آن، مسیری منشعب می‌شود به سوی شمال شهر همدان که به محله بختیاری‌ها معروف است.

این محله شامل دو شاخه است، یکی روبروی خیابان رکنی و دیگری روبروی خیابان سعیدیه که در جهت شمال آغاز می‌شوند و با پیوستن این شاخه‌ها به هم تا مسجد شریف الملک کوچک یا همان حوض آقا امتداد می‌یابند و در آن قسمت به کوچه دورودآباد می‌پیوندند.

امروزه شاخه شرقی این محل کوچه شهید امیر طلایی نام دارد و شاخه غربی آن به نام کوچه بختیاری شناخته می‌شود که در بالادست حسینیه بختیاری‌ها یا حسینیه فامیل بختیاری، به هم می‌رسند.

در ابتدای شاخه شرقی محله بختیاری‌ها یا به گویش عامه محله بختیاریا، مغازه‌ها و خانه‌هایی هستند که ساکنان و مالکان آنها سال هاست پس از ورود قوم بختیاری به این منطقه از شهر همدان در آن ماندگار شده اند و اکثر آنها نیز نام فامیلی بختیاری را دارند که نشانه‌ای از اصالت آنهاست.

ساکنان اولیه محله بختیاری‌ها دامدار بودند

به گفته اهالی محل، حاج حسین بختیاری، از خان‌های قدیمی قوم بختیاری بوده که در این محل ساکن بوده و اکثر سکنه نیز در آن زمان مال دار بوده اند و مانند ایل بختیاری، دام داشتند.

گویا حاج حسین و حاج صادق بختیاری دو نفر از بزرگان قوم بوده اند که امروز نام آنها همچنان در میان اهالی محله بختیاری‌ها زنده است.

چهارلنگ و هفت لنگ نیز پسوند نام فامیلی برخی از سکنه ایل بختیاری در این محله از شهر همدان بوده است که امروز زیاد شنیده نمی‌شود.

محمد بختیاری یکی از ساکنان قدیمی محله بختیاری هاست که در ابتدای کوچه شهید طلایی از سمت خیابان میرزاده عشقی مغازه‌ای دارد و به گفته خودش از سال 67 مشغول کسب و کار در این محله است.

وی که مدت 55سال است از زندگی اش در محله بختیاری‌ها می‌گذرد به خبرنگار هگمتانه گفت: سه نسل از پدران من از ایل بختیاری در این محله زندگی کرده اند و من هم از کودکی در اینجا ساکن بوده ام.

بختیاری از شغل پدرش که کشاورز بوده و پدربزرگ هایش که دامدار بودند گفت و افزود: دایی پدرم، حاج حسین بختیاری، از بزرگان این محله بود که یادم می‌آید بیشترین تعداد دام متعلق به او بود.

وی ادامه داد: در گذشته هر روز صبح اهالی در خانه هایشان را باز می‌کردند و دام و گوسفندانشان را برای چرا به زمین‌های سمت جنوب همدان می‌فرستادند و نزدیک مغرب دوباره همه گله‌ها به جایشان بر می‌گشتند.

حاج محمود بختیاری بانی ساخت حسینیه محله بختیاری ها

محمد بختیاری در ادامه به ساخت حسینیه بختیاری‌ها حدود 40 سال پیش اشاره کرد و افزود: در سال‌های 56 یا 57 بود که حاج محمود بختیاری ملکی را برای ساخت حسینیه در ضلع جنوبی خیابان میرزاده عشقی خریداری کرد اما اجازه ساخت حسینیه را به او ندادند.

وی اضافه کرد: بنابراین او هم ملکی را در خیابان بین النهرین که آن زمان رودخانه‌ای از آن مسیر عبور می‌کرد از فردی به نام آقای احمدی که متعلق به خاندان شریف الملک بود خریداری نمود و در سال 1358 حسینیه بختیاری‌ها را آنجا بنا کرد.

محمد بختیاری ادامه داد: آن طور که یادم می‌آید آیت‌ا... نوری همدانی، کلنگ حسینیه بختیاری‌ها را بر زمین زدند.

از او درخصوص مشکلات محله بختیاری‌ها پرسیدم.

وی در جواب به پارک خودروها مقابل در پارکینگ منازل اشاره کرد و گفت: متأسفانه پارک خودرو در کوچه‌های محله بختیاری‌ها رفت و آمد ساکنان و اهالی محله را مختل می‌کند.

صاحب مغازه سوپر ایشا که در لهجه بختیاری به معنای شماست، در خصوص اوضاع اقتصادی اهالی و کسبه محله نیز گفت: اصولا رونق اقتصادی در کوچه‌ها کمتر از خیابان و مراکز اصلی شهر است و در حال حاضر کسب و کار در محله بختیاری‌ها هم در حد متوسط است.

تغییر شغل اهالی محله بختیاری‌ها با از بین رفتن باغات همدان

خانم اشرف بختیاری، یکی از اهالی قدیمی محله بختیاری‌ها نیز با اشاره به اینکه از کودکی در این محل بزرگ شده به خبرنگار هگمتانه گفت: در سال‌های قبل و پیش از آنکه باغ‌های این منطقه از شهر همدان زیر ساخت و ساز بروند، اکثر ساکنان ایل بختیاری در این محله دام داشتند اما با از بین رفتن باغات شغل اهالی این محل هم تغییر یافت.

وی ادامه داد: آن زمان ها، در آن سوی خیابان میرزاده عشقی و در ضلع جنوبی آن، باغ بود و تک خانه‌هایی در میان باغات ساخته شده بودند اما اکنون دیگر خبری از باغ‌های علابیگ که تا بلوار بعثت ادامه داشتند نیست.

خانم بختیاری به خانه‌های اطراف منزلشان اشاره کرد و افزود: اکثر خانه‌ها متعلق به اقوام ما هستند و اینجا تقریبا همه همدیگر را می‌شناسند و یک نسبت فامیلی با هم دارند، البته اگر از ساکنان قدیمی محله باشند.

قدمت 40 ساله حسینیه بختیاری ها

از مقابل آن مغازه‌ها در امتداد مسیر شاخه شرقی محله بختیاری‌ها که حرکت می‌کنی به مسیر تلاقی دوشاخه اصلی محله می‌رسی و پس از عبور از این محل اتصال، حسینیه بختیاری‌ها را می‌بینی که بیش از 40 سال است در این محله ساخته شده است.

در سال‌های دور، ملک این حسینیه، خانه سعیدالممالک، فرزند ارشد شریف الملک، بوده است که از آنجا چشمه‌ای می‌جوشیده و آب آن از طریق جویی به حوضی که در برابر مسجد قرار داشته می‌ریخته است.

اهل محل به سعیدالممالک "آقا" می‌گفتند و آن حوض و مسجد را هم "حوض آقا" و "مسجد حوض آقا" می‌نامیدند که تاکنون نیز این مسجد پابرجا مانده است.

امروز هیأت حسینیه بختیاری‌ها و هیأت خرابه شام به نام حضرت رقیه(س) در حسینیه بختیاری‌ها قرار دارند و این حسینیه یکی ازهیأت‌های شناخته شده برای شهروندان همدانی به حساب می‌آید.

امتداد محله بختیاریا تا مسجد حوض آقا

پس از عبور از حسینیه بختیاری‌ها یا حسینیه فامیل بختیاری، به مسجد حوض آقا یا مسجد کوچک شریف الملک می‌رسیم که در واقع محله بختیاری‌ها تا آنجا امتداد یافته و از آن منطقه به کوچه و محله دورودآباد و سپس خیابان بین النهرین می‌رسد.

این محله که نسبت به سایر محله‌های قدیمی همدان، از قدمت کمتری برخوردار است، جزء محلاتی است که با وجود قدمت کمتر، در میان شهر همدان کاملا شناخته شده است و نام ایل بختیاری را همچنان پایدار در این منطقه از شهر کهن همدان حفظ کرده است.