|
هگمتانه، گروه محله ما - راضیه مهری: مهم‌ترین عنصر شهری پس از مجموعه بازار و مرکزیت شهر از زمان‌های قدیم تاکنون، محلات شهر همدان بوده است که به لحاظ شکلی و فضایی بر گرداگرد مرکز شهر، بازار، مسجد جامع، سراها، کاروانسراها و... با فاصله‌ای از 800 تا 1500 متر شکل گرفته بودند که هنوز هم قسمت‌هایی از این محلات و مراکز آنها بر چهره شهر قامتی استوار دارند.
قدیمی‌های شهر همدان از رودخانه‌ای یاد می‌کنند به نام آلوسجرد یا آلوسگرد که با پیچ و تاب‌های خود از میدان جهاد فعلی که در آن زمان خارج از شهر بود شروع می‌شد و از مسجد شریف‌الملک، محوطه کولانج، سرپل یخچال، توت قمی‌ها و قبرستان میرزاتقی به سمت کوچه ارمنی‌ها، نظربیگ، جولان و گازران که انتهای شهر بود ادامه می‌یافت.
راه دیگر رودخانه از محوطه مسجد میرزاتقی و پل پهلوان‌ها به سمت محله حاجی، پای مصلی، چمن مصلی و کوچه رسومات در انتهای شهر موازی با رودخانه ادامه پیدا می‌کرد.
ساخت پل پهلوان‌ها به همت پهلوان قیس در همدان
در این خصوص چنین عنوان شده است که در گذشته برای عبور از رودخانه وسط شهر از گدار استفاده می‌شد و پهلوان قیس تصمیم می‌گیرد به جای گدار، پل ساخته شود.
پهلوان قیس در کنار رودخانه خیمه طلب می‌زند و وقتی از او می‌پرسند چه حاجتی دارد، می‌گوید: می‌خواهم با یاری زورخانه و پهلوانان و مردم شهر، روی رودخانه پلی ساخته شود تا مردم به راحتی بتوانند در روزهای سیلابی از رودخانه عبور کنند.
به همت این پهلوان این کار انجام می‌شود و هنوز هم محل پل پهلوان‌ها در همدان به همین نام شهرت دارد و موجود است.
این محل که در نزدیکی محله ملاجلیل و محله حاجی قرار دارد از جمله مکان‌های شناخته شده در شهر همدان به حساب می‌آید و در کوچه‌ای منشعب از خیابان شهدا واقع شده است.
بازارچه قدیمی پل پهلوان‌ها همچنان وجود دارد
علی جهان‌پور، نویسنده و پژوهشگر پیشکسوت همدانی در این خصوص به خبرنگار هگمتانه گفت: از میدان اصلی شهر که به خیابان شهدا وارد می‌شویم کمی که جلو می‌رویم در سمت راست بازارچه‌ای هست که مربوط به پل پهلوان‌ها است.
وی با اشاره به اینکه این بازارچه از گذشته به همین شکل در این محل بوده است، ادامه داد: تنها تفاوت آن با زمان قدیم در اجناس عرضه شده مغازه‌هاست که زمان قدیم اکثراً دوغ و ماست و شیره انگور در آنجا فروخته می‌شد و امروز خشکبار و...
جهان‌پور به وجه تسمیه این محل اشاره کرد و افزود: چون تعدادی از بچه‌های زورخانه به همراه پهلوان قیس در ساخت و ساز پل مؤثر بودند در نتیجه نام آن به پل پهلوان‌ها شهرت یافت.
وی با بیان اینکه حدود 100 سال پیش این پل ساخته شده است، اضافه کرد: در همان زمان پای این پل چاپخانه و قهوه‌خانه‌ای بود که پاتوق بچه‌های زورخانه‌ای و پهلوانان بود و آنها برنامه‌ریزی‌های ورزشی‌شان را در این قهوه‌خانه انجام می‌دادند.
این نویسنده پیشکسوت همدانی با اشاره به وجود زورخانه‌ای به نام زورخانه مرشدعلی در این مکان ادامه داد: این محل مدتی هم تحت عنوان زورخانه سعادت فعالیت می‌کرد اما امروز بسته شده است و همه اینها از بقایای نام پهلوان قیس است که ساخت پل را آغاز کرد.
تغییر نام مسجد پای مصلی به مسجد ملاجلیل
علی جهان‌پور از وجود مسجد پای مصلی در زمان‌های دور در این ناحیه خبر داد و گفت: حدود 60 سال پیش فردی به نام ملاجلیل مسجد پای مصلی را بازسازی و تعمیر کرد به همین دلیل این مسجد و محله به نام ملاجلیل شهرت پیدا کرد.
وی با بیان اینکه چشمه‌ای به نام چشمه اتابیگ محله‌های ملاجلیل، حاجی و پای مصلی را به هم متصل می‌کرد، اضافه کرد: این چشمه توسط شخصی به نام اتابیگ مرمت و احیا شده بود که تا اوایل انقلاب نیز آباد بود اما پس از آن مانند بقیه چشمه‌های شهر همدان از بین رفت و اکنون دیگر خبری از چشمه اتابیگ نیست.
جهان‌پور افزود: اتابیگ، آقاجانی بیگ و نظربیگ سه برادر و از سرداران کریم خان زند بودند که پس از سقوط سلسله زند در همدان ماندند و به انجام امور خیر از جمله ساخت مساجد آقاجانی بیگ و نظربیگ و احیای چشمه‌ها از جمله چشمه اتابیگ پرداختند.
وی در پایان به وجود سقاخانه‌ای قدیمی در جوار امامزاده اهل بن علی(ع) در کوچه ملاجلیل اشاره کرد و گفت: اکنون هم آثاری از آن سقاخانه دیده می‌شود.
|
